• 02/10/2013

De ontnuchtering: aantal technologiestudenten stijgt nauwelijks

Na de hype, de ontnuchtering: aantal inschrijvingen voor technische hogeschool- en universiteitsstudies stijgt amper. De interesse in energie daalt zelfs, met -22%. Hoe valt dat te verklaren?

Trefwoorden: #agoria, #barometer, #engineeringnet, #essenscia, #hogeschool, #ict, #ingenieur, #onderwijs, #rekruteren, #student, #techniek, #technoladies, #technologiebarometer, #universiteit

Lees verder

Columns

( Foto: Agoria )

ENGINEERINGNET.BE -- Helaas, driewerf helaas. Ondanks de golf van positief sentiment waarop de technologiesector de afgelopen weken leek te surfen, is het aantal inschrijvingen voor technische hogeschool- en universiteitsstudies niet gestegen. Of toch, een beetje: +1,57%, van 7.091 in 2012 naar 7.207 in 2013. Maar het is tenminste geen daling.

Dat is een heel eind onder het verhoopte cijfers van 7.800 die technologiefederatie Agoria bij het begin van de inschrijvingsperiode naar voor geschoven had. Agoria daarover: 'Het aantal studenten dat kiest voor technologie en ICT groeit wel, maar we hebben inderdaad het doel van minimum 7.800 eerstejaarsstudenten niet bereikt. Omdat de inschrijvingen nog tot half oktober lopen, rekenen we erop dat studenten in deze laatste weken nog zullen kiezen voor technologische richtingen'. Misschien dus toch nog enkele honderden meer?

Er tekenen zich wel enkele interessante tendensen af, meldt de federatie: het aantal studenten 'PBA elektromechanica' groeit met +10 en 'multimedia & communicatietechnologie' met +34% tegenover het eindtotaal van vorig jaar. De richting 'energietechnologie' – nochtans tot voor kort een hype bij het grote publiek - boet zelfs drastisch in, met -22%.

Hoe valt dat te verklaren?
De federaties hebben tijdens de inschrijvingsperiode een heuse 'goed nieuws'-show opgevoerd, pardon marketingcampagne gelanceerd, op tv, radio en internet, om zoveel mogelijk twijfelaars aan hun kant te krijgen. Daar zal het niet aan gelegen hebben. Toch zijn ze niet in hun opzet geslaagd.

Ongetwijfeld speelt mentaliteit een grote rol. Een omslag in diepgewortelde meningen en gewoontes verander je niet in enkele jaren. Ouders spelen een grote rol in de opleidingskeuze van hun kinderen, en die kijken – alle inspanningen van belangenverenigingen en nieuwsmedia zoals deze website ten spijt – nog altijd een beetje neer op technische studies. Niet bewust, waarschijnlijk, maar sommige andere beroepen hebben nu eenmaal een hogere maatschappelijke status. De dokter in de familie, u weet wel.

Niet iedereen is potentiële techneut
Anderzijds blijft het zo dat niet iedereen in de wieg gelegd is voor technische studies. Je moet er om te beginnen aanleg voor hebben, en – met uitzondering van enkele blitse technologieën zoals IT en internet, waar de Google's en Facebooks van deze wereld de scepter zwaaien – lijkt het vooruitzicht om de rest van zijn leven in een fabriek of chemische plant te slijten vooral héél saai.

Dat de realiteit anders ligt, zal elke gedreven ingenieur bevestigen. Techniek en engineering zijn voor velen een passie, maar "Engineering is Fun" - de lijfspreuk van uw nieuwssite Engineeringnet - is nu éénmaal niet aan iedereen besteed en zal dat ook nooit zijn.

De andere beloftes vanuit de technologische sector, dat technische kandidaten snel aan een job raken en een mooi salaris krijgen, zijn nog veraf wanneer jongeren (en hun ouders) een studiekeuze maken. 'En wie weet, over enkele jaren is de situatie misschien helemaal anders'.

Sleutel ligt bij middelbaar onderwijs
Bovendien, zolang er geen grotere technische instroom komt vanuit het secundair onderwijs, blijft het roeien met de riemen die we hebben. Zelfs als veel meer mannelijke jongeren voor techniek kiezen, zal hun aantal in absolute cijfers niet drastisch stijgen en alleszins in onvoldoende mate om het structurele tekort op te vangen.

Belangengroepen zoals de federaties Agoria en essenscia hebben dat maar al te best begrepen, en richtten hun pijlen de laatste jaren doelbewust op meisjes, of Technoladies zoals Agoria ze noemt. Daar schuilt nog wel potentieel, hoewel ook dat niet moet overdreven worden.

Als de situatie nog acuter wordt – een kwestie van jaren, niet van decennia – zullen ongetwijfeld ook Belgische jongeren van buitenlandse origine in het centrum van de aandacht komen. Mijn persoonlijke voorspelling: ooit zullen we blij zijn dat we nog zo'n grote stock aan quasi onaangeroerd talent van buitenlandse origine braak hebben liggen. Talent van bij ons, dat we niet in het verre buitenland moeten gaan rekruteren.

De vergrijzing die op ons afkomt, gaat er voor zorgen dat ettelijke duizenden vacatures niet ingevuld raken, en als hun winstcijfers op het spel staan, zullen ondernemers geneigd zijn een pragmatische houding aan te nemen.

Brain drain tussen generaties
Er is natuurlijk altijd de controversiële verhoging van de pensioenleeftijd. Want ook dat is een methode om het tekort aan technisch talent op te vangen. 'We strijden op meerdere fronten tegelijk', vertelde de woordvoerder van chemiefederatie essenscia me onlangs. Méér mensen die langer actief blijven, houdt ook méér mensen in het arbeidscircuit. Zeker in techniek mag het belang van het doorgeven van kennis van de oudere aan de jongere generatie niet onderschat worden.

Als dat niet gebeurt, dreigt echte 'brain drain', niet naar het buitenland zoals tot voor enkele jaren bij onderzoekers en wetenschappers, maar tussen de generaties. Een ervaren onderhoudstechnieker bijvoorbeeld 'hoort, ziet of ruikt' dat er in één van zijn machines iets verkeerd loopt. Dat is bijna intuïtieve kennis die zich niet in IT-structuren of databases laat vangen, hoe intelligent de software zich ook gedraagt.

Die ervaring alleen kan doorgegeven worden van man tot man (of vrouw tot vrouw), en de onderhoudstechnieker kan het vaak zelf niet onder woorden brengen waarom hij 'voelt' dat er wat aan de hand is. De jonge collega 'mee op ronde nemen', is dan de enige manier.

Maar het vooruitzicht op een hogere pensioenleeftijd wordt lang niet door iedereen gesmaakt. Eigenlijk noch door de burgers noch door de bedrijven. Zoals uit een recente studie van verzekeraar Delta Lloyd Life nog bleek: in België vinden werknemers het op hun 62ste welletjes geweest (voor pc-gebruikers: zie leestip onderaan). De werkgevers van hun kant maken, zoals blijkt uit dezelfde studie, evenmin aanstalten om op dat vlak een actief beleid te voeren. 'Te duur', is de vaakst gehoorde verklaring, 'we kijken naar de overheid voor een beter kader'. Een mooi voorbeeld van de kip en het ei. Maar de finale conclusie: het brengt geen zoden aan de dijk.

Zoals we aan het begin van dit opiniestuk schreven: mentaliteit verander je niet van het ene jaar op het andere.


(door Bert Belmans, hoofdredacteur Engineeringnet)