Wordt Antwerpse chemiecluster een industrieel kerkhof?

Het Nederlandse VNCI en het Belgische essenscia luiden de alarmklok: de volgende tien jaar zullen steeds meer chemieconcerns wegtrekken uit de Lage Landen. Wordt het een industrieel kerkhof?

Trefwoorden: #chemie, #chemiecluster, #delocalisatie, #Essenscia, #federaties, #VNCI

Lees verder

Columns

ENGINEERINGNET - «De chemische industrie van de cluster Rotterdam-Antwerpen - de zogenaamde ARA-cluster, van Antwerp Rotterdam Area - staat onder druk en dreigt investeringen mis te lopen door de hoge energiekosten.»

Dat meldden vorige maand twee chemiefederaties in koor: het Nederlandse VNCI en het Belgische essenscia. Ze baseren zich voor deze uitspraak op een studie die ze lieten uitvoeren op verzoek van zowel Vlaamse als de Nederlandse regeringen, meer bepaald toenmalig Vlaams minister-president Peeters en de Nederlandse minister voor Economie, Henk Kamp.

Niet meer tweede maar (slechts) derde grootste
Antwerpen-Rotterdam is inderdaad nog steeds de derde grootste chemiecluster ter wereld, maar 'het is verontrustend dat de chemische industrie in Europa trager groeit dan in de rest van de wereld', stellen de belangenverenigingen. Voor de cluster vertaalde zich dat de afgelopen jaren naar heel wat misgelopen investeringen.

«Vooral ten gunste van de VS waar de energiekosten dankzij de ontginning van schaliegas aanzienlijk lager liggen dan in Europa», zegt Els Brouwers, senior adviseur energie en klimaat van essenscia.

In de media circuleert zelfs een cijfer van 9 miljard euro aan gemiste investeringen in de voorbije tien jaar. Daardoor verloor niet alleen de Antwerpse, maar de hele ARA-cluster zijn tweede plaats na Houston op de wereldranglijst, en moest ze Saudi-Arabië (Jubaïl) laten voorgaan.

«Steeds meer chemiebedrijven zullen de komende 5 tot 10 jaar vertrekken of hun investeringen in hun Europese fabrieken bevriezen», waarschuwen de federaties.

Feit is dat bijvoorbeeld BASF begin mei aankondigde een methaan-naar-polypropyleen plant in de VS te overwegen, met als voornaamste argument 'dat we zo kunnen genieten van de lage gasprijzen dankzij de exploitatie van schaliegas in de VS'.

Delocalisatie al begonnen
Andere chemieconcerns kiezen resoluut voor de groeilanden en zetten hun plants in Europa in het beste geval op 'hold'. Dat is het geval met Lanxess, dat al in 2014 het grootste deel van zijn investeringen richting Azië liet vloeien, meer bepaald naar de bouw van een fabriek voor hoogwaardig Nd-PBR-rubber in Singapore en eentje voor EPDM-rubber in China.

Wat Europa (en Antwerpen) betreft: «Vanaf boekjaar 2015 zullen de investeringen wellicht aanzienlijk dalen en hoofdzakelijk dienen voor de uitbreiding en het onderhoud van bestaande installaties.»

Vlaams-Nederlandse chemiestrategie
Om de trend om te buigen, vragen de chemiefederaties om het investeringsklimaat te verbeteren zodat de industrie de Europese ambitie kan waarmaken om tegen 2020 20% bij te dragen aan het BBP. «Momenteel ligt de industriële bijdrage in Europa slechts op 15%.»

Frank Beckx, gedelegeerd bestuurder van essenscia vlaanderen beaamt: «Er zijn maatregelen nodig want de meerkosten voor elektriciteit blijven oplopen. De gasprijzen kunnen competitiever worden door diversificatie van de aanvoerroutes. Bovendien vragen we een objectieve analyse van het schaliegaspotentieel in Europa niet uit de weg te gaan.» De studie en aanbevelingen van de twee werkgeversfederaties moeten de eerste fase gaan worden van een gezamenlijke, Vlaams-Nederlandse chemiestrategie.

In een tweede fase zullen de twee overheden concrete acties uitschrijven. Eind 2014 dient deze tweede fase, en dus ook de gezamenlijke toekomstgerichte chemiestrategie, naar verluit afgewerkt te zijn. Pikant detail: de studie werd door de federaties aan Kris Peeters overhandigd tijdens zijn bezoek aan BP Chembel en JBF in Geel.

Laat de Indiase petrochemische multinational JBF nu net één van de weinige chemiebedrijven zijn die nog wél investeert in een gloednieuwe productiesite (op de site van BP Chembel) in Vlaanderen. Dat kan alvast stevig tellen als 'bevestiging' van hun keuze om toch in ons land te investeren...


door Bert Belmans, hoofdredacteur Engineeringnet.