Download het artikel in 
ENGINEERINGNET.BE - “We praten al jaren met elkaar”, begon Luc Van den hove (58). “We werken ook al jaren samen in Europese projecten. We hebben een heel goeie connectie.”
Het ondertekende MoU bakent de samenwerking af tot twee domeinen: quantum computing en architecturen voor artificiële intelligentie. “Het is de bedoeling om de acceleratoren van de cloud korter bij de edge te brengen.” Details worden nog uitgewerkt. De Fransen beklemtonen alvast ook het belang van cyberveiligheid.
Waarom kwam de nieuwe samenwerking ‘er nu pas’ en niet een decennium geleden? “Ons model van open innovatie op globaal niveau is heel succesvol. Hierdoor hebben we internationale impact gerealiseerd. En dankzij die internationale samenwerking zijn we er ook in geslaagd lokaal een grotere economische impact te creëren.
CEA-Leti was traditioneel meer op de lokale Franse markt gericht, en dan vooral op ST (Microelectronics), maar wil nu ook internationaal meer samenwerken. Zowel vanuit imec als vanuit Leti is er nu de wil om programma’s gezamenlijk naar de markt te brengen.”
Meer Europees denken
“Het is belangrijk dat we onze innovatiekennis in Europa zo efficiënt mogelijk bundelen en onze positie op langere termijn claimen. Het is geen geheim dat de motor van Artificiële Intelligentie (industrieel, dan) vooral in China en de VS zit. Denk cloud, Google, Facebook, Amazon, Baidu,… We moeten de Europese krachten bundelen om in secure distributed AI met toepassingen in de automarkt, de gezondheidszorg en het hele IoT-gebeuren, onze positie te claimen. Dat kunnen we alleen door te innoveren. Het partnership met CEA-Leti is dan ook heel ‘timely’”. Precies op tijd.
Het is de bedoeling gezamenlijke programma’s uit te werken, teams te delen en een gezamenlijk aanbod aan de markt te doen, eventueel zelfs gezamenlijke startups te lanceren,… Vandaag pendelen medewerkers tussen Leuven en Grenoble maar er zijn nog geen ‘permanente residenties’. “Dat is wel de bedoeling.” De samenwerking zit nog in de discussiefase en op het detail is geen vaste einddatum gekleefd. “We zetten gezamenlijke workshops op. We zijn nog nooit zo concreet geweest als vandaag.”
Van den hove is ‘heel enthousiast’ over dit plan waar hij “zelf ook heel erg achteraan is gegaan.” Het bezoek van de Franse president Macron werd aangegrepen om de samenwerking, die door de Franse overheid sterk ondersteund wordt, bekend te maken en exposure te bezorgen. “We willen dit immers de nodige kritische massa geven en ook Europees middelen hiervoor leveragen.”
Dat de samenwerking tot stand kwam onder Europese druk ontkent Van den hove. “Op Europees niveau is er veel interesse voor deze samenwerking. Hier zijn twee centra die je nergens elders hebt. Als Leti en imec gaan samenwerken, wordt het geheel sterker dan de twee apart. Het initiatief is ontstaan vanuit onszelf.
Het is absoluut geen samenwerken onder druk.” Van den hove geeft toe dat hierover al langer nagedacht wordt. Dat er ook allerlei ballonnetjes omhoog gingen. Zo waren er o.a. rondetafelgesprekken met de Europese commissarissen Philippe Busquin en later ook Nelie Kroes die het plan genegen was om voor halfgeleiders een soort ‘Airbus voor chips’ op te zetten… “Deze gesprekken lopen dus al langer. We moeten meer Europees denken in Europa. Onze sterktes verbinden is de enige manier om in een globale wereld nog dominanter te zijn.”
In zijn kerngebieden is imec een van de grootste O&O-spelers ter wereld. Meer nog: “Er zijn geen grote initiatieven die vandaag met imec kunnen concurreren”, aldus Van den hove.
“Maar als je ziet hoeveel middelen er in China tegenaan gegooid worden…” Samenwerken in Europa dus, en hier de assets versterken maar “je moet tegelijk ook globaal samenwerken. We werken globaal met alle toporganisaties. (…) Het is de beste manier om innovatie naar de regio te trekken. Dat werkt zowel op Europese schaal als op wereldschaal.”
Vertrouwen
De samenwerkingsdomeinen zijn precies gekozen en afgebakend. “Precies in deze gebieden zijn er veel uitdagingen maar ook grote opportuniteiten waar geen van beiden reeds veel ‘business arrangements’ telt.” Gewezen wordt op de flagshipprojecten van de Europese commissie. Een daarvan is quantum computing. “De tijd is rijp om een aantal van die concepten te demonstreren op industrie compatibele platformen. We zullen de research samen opzetten om in die domeinen industriële commitments uit te bouwen.”
De grote uitdaging in elke samenwerking is het uitbouwen van een goede vertrouwensrelatie, beklemtoont Van den hove. “In elke samenwerking zal je ook problemen ontmoeten die je moet oplossen. Maar nu schuiven we naar een ander niveau, met een partnership.” Wat de concrete invulling betreft, is er nog niks finaal beslist. Er is kritische massa, maar roadmaps moeten nog geschreven worden. “We laten de teams samenwerken.”
Ieder bouwt verder op zijn expertises en zal die ook versterken. “We werken met een zeer uitgebouwde infrastructuur van pilootlijnen en cleanrooms. Er zal wel een zekere overlap zijn maar bepaalde processen kunnen we wellicht hier in Leuven beter dan bij Leti in Grenoble en omgekeerd. Het zal er om gaan een complementariteit op te bouwen en zo verdubbeling te vermijden en efficiënter te werken. Alles wordt immers zo duur.”
Imec telt meer dan 4.000 medewerkers waarvan tussen de 100 en 150 medewerkers die ‘gedediceerd’ zijn in quantum computing en AI architectuur, naargelang je de dingen definieert, natuurlijk. Bij Leti zijn dat er zowat evenveel. “We gaan als gelijkwaardige partners in zee.”
Fraunhofer
“We zullen nog sterkere offerings kunnen doen”, verwacht Van den hove. Hij staat ook open voor andere internationale samenwerkingen die compatibel zijn met het Europese denken. Die, met andere woorden, van Europa een nog sterkere speler kunnen maken. Zo werkt imec ook geregeld samen met het Duitse Fraunhofer. CEA-Leti sloot er al eerder innovatie- en samenwerkingsovereenkomsten mee.
“Niks sluit uit dat ook wij ooit met hen structureler zullen samenwerken. Er is niet zoveel concurrentie tussen imec’s geavanceerde chiptechnologie en Fraunhofers packagingtechnologie waarmee het minder op de hard-edge technologie is geaxeerd.” Ook daar ziet Van den hove complementariteiten. Een voorbeeld van hechte samenwerking is die binnen het Holst Centrum met het Nederlandse TNO. Van de 250 mensen komen er 150 van imec. “In een partnership heb je steeds twee partijen. Cruciaal is dat je elkaar erkent. Je hebt afspraken wie wat leidt. In Eindhoven werken beide teams samen in één gebouw en rollen ze gezamenlijke programma’s uit. Een joint venture model.”
Door Luc De smet
Kadertekst
Leti, opgericht in 1967 als het Laboratoire d'électronique et de technologie de l’information, is een technologie onderzoeksinstituut van CEA-Tech, de directie voor technologisch onderzoek van het Franse Commissariat à l’énergie atomique et aux énergies alternatives (CEA). Leti ontwerpt geïntegreerde schakelingen, firmware, siliciumtechnologie, fotonica, biotech, IoT sensoren,… en was de voedingsbodem voor een 60-tal startups waaronder STMicroelectronics. Voorts: zo’n 1.900 researchers, 8.500 m² clean rooms en een budget van 315 miljoen euro goed voor zo’n 300 octrooien per jaar.
