ENGINEERINGNET -- Ook onderhoud leent zich tot metaforen. Ik vraag onderhoudsmensen wel eens om hun organisatie te beschrijven met een metafoor.
Vaak valt dan het woord 'brandweer'. Nu is de Brandweer een uiterst achtenswaardige dienst, die veel respect verdient. En zo bezien is Brandweer als metafoor voor een onderhoudsdienst minder geslaagd, want velen die deze metafoor gebruiken, zijn eigenlijk van mening dat het bij hen anders en beter zou moeten.
Brandweer staat dan onder andere voor het steeds weer achter de feiten moeten aanhollen, en het leven van incident naar incident, met daartussen rust om te recupereren van de inspanningen. Voor de echte Brandweer is dit natuurlijk het gevolg van haar opdracht, maar is dat ook zo voor de onderhoudsdienst? Laten we het voorzichtig stellen: het is een keuze. Een keuze die de echte Brandweer niet heeft.
Dat de brandweermetafoor een duidelijk beeld kan oproepen, heeft te maken met de associaties: paniek, onverwacht, druk, schade, vakmanschap, en ook: steeds maar wachten op wat er mis zal gaan en waar. En dat zijn inderdaad kenmerken van zo’n brandweerachtige onderhoudsorganisatie. Tot en met het loven van de vakmannen na de interventie.
Verbetertrajecten
Ik begeleid veel verbetertrajecten en de brandweermetafoor is dan meestal een signaal dat mensen het anders willen; bijvoorbeeld meer preventief en minder correctief onderhoud, meer gepland werk en minder overuren. En omdat het niet de échte Brandweer betreft, is veranderen zeker een optie.
Ooit noemde iemand zijn dienst een paardenmolen. Zijn uitleg was als volgt: 'mijn dienst draait onbekommerd door, onafhankelijk van wat er in de omgeving gebeurt, het gaat wat op en neer, maar vooral: het is leuk om er in te zitten'. Moet ik nog zeggen dat deze man verantwoordelijk was voor een dienst Elektrotechniek en Automatisatie?
Leidinggevenden
Leidinggevenden zijn ook wel onderwerp van metaforen. Een echte vos, een haantje, en andere vaak nog minder vleiende beelden. En soms voor mij ook leerzaam, zoals ik eens mocht ervaren. Een medewerker bedacht voor zijn chef de metafoor 'struisvogel'.
Op mijn opmerking dat deze persoon blijkbaar zijn kop in het zand stak bij dreigend gevaar, antwoordde hij: «Eric, jij weet blijkbaar niets van struisvogels. Die steken bij problemen namelijk niet hun kop in het zand, maar rennen juist heel hard weg .»
Krokodillen
Metaforische krokodillen zijn er in twee varianten: de oude krokodil en de paarse krokodil. De oude krokodillen in een bedrijf laten we met rust. Ik wil het over de paarse krokodil hebben. In 2005 verscheen in Nederland een tv-spot over een meisje dat haar opblaasbare paarse krokodil was vergeten in het gemeentelijk zwembad.
De volgende dag komt ze terug, met haar moeder. Een loketbediende laat een formulier in blokletters invullen, ook de achterkant mag niet vergeten worden! De paarse krokodil is duidelijk zichtbaar achter de loketbediende.
De man zegt de moeder zich de volgende dag te melden bij de dienst Recreatie. Het meisje zegt: «maar hij ligt achter u!». En de man zegt «ja». Einde spotje. Sindsdien is de paarse krokodil in Nederland een metafoor voor nutteloze en nodeloos ingewikkelde bureaucratie.
In elk bedrijf zijn paarse krokodillen te vinden, en medewerkers weten heel goed waar die gevaarlijke dieren zich bevinden. Maar het is moeilijk om deze diersoort te elimineren, vooral als de paarse krokodil een beest is met een vrijwel onaantastbare status en zonder eigenaar.
De paarse krokodil is een hete patat. Toch vraag ik u: zit samen met collega’s, identificeer wat paarse krokodillen, en doe er iets aan. Het resultaat zal een betere en goedkopere bedrijfsvoering zijn, met minder gefrustreerde medewerkers.
Spuitwater
Om te besluiten de mooiste metafoor die ik ooit las: een kind drinkt voor het eerst spuitwater. Op de vraag hoe spuitwater smaakt, kwam het antwoord: ‘alsof mijn voet slaapt’.
Eric Rensen, BraintainEr adviseert organisaties waarvoor techniek belangrijk is. Hij is gespecialiseerd in onderhoudsmanagement, asset management en productiviteitsverhoging.
