Download het artikel in

ENGINEERINGNET.BE - Deze snelle denkers kunnen voor werkgevers van onschatbare waarde zijn, als hun talent ten volle benut wordt.

Dat gebeurt volgens professor Kathleen Venderickx, van het Antwerpse expertisecentrum rondom hoogbegaafdheid Exentra, nog veel te weinig. “Dat is doodzonde.” Exentra werkte, in samenwerking met het Europees Sociaal Fonds (ESF), een begeleidingspakket voor bedrijven uit.

Hoewel de meesten bij hoogbegaafdheid meteen denken aan iemand die super slim is, met het grootste gemak een hoog diploma behaalt en een topjob in de wacht sleept, is de realiteit anders. Hoogbegaafden leggen vaak een hobbelig parcours af. “Hoogbegaafdheid is wellicht een van de meest verkeerd begrepen termen uit onze moderne samenleving”, steekt professor Venderickx meteen van wal.

“Hoogbegaafden hebben een hoog bewustzijn. Ze denken veel sneller en zijn altijd vijf stappen voor. Maar dat heeft ook een keerzijde. Zo kampen veel hoogbegaafden met faalangst en onderpresteren ze vaak. Ze worden dikwijls niet begrepen, maar begrijpen anderen evenzeer niet. Omdat ze veel sneller problemen zien en daar ook de oplossingen voor vinden, begrijpen ze niet waarom anderen deze problemen niet zien of er zolang over doen om een oplossing te vinden.

Ze ergeren zich en krijgen stress van nutteloze regels, vergaderingen en procedures. Communicatie is ook hun sterkste kant niet. Ze komen vaak betweterig en arrogant over. Hoe meer gas ze geven, hoe meer de collega’s op de rem gaan staan. De hoogbegaafde gaat dan niets meer zeggen, geen initiatief meer nemen en stoppen. Het kan leiden tot serieuze arbeidsconflicten. Hoogbegaafden zijn dan ook vaak ongelukkig op het werk.”

Een op vijf
Die ontevredenheid blijft niet zonder gevolgen. “Ofwel blijft de hoogbegaafde gefrustreerd op de job, omdat die vindt dat die onder zijn of haar niveau moet werken. Dat leidt geregeld tot een burn-out en bore-out. Ofwel verlaat die de job. Meer dan driekwart (77%) van de hoogbegaafden hopt van de ene job naar de andere en botst telkens opnieuw op dezelfde problemen. Slechts één op de vijf hoogbegaafde werknemers kan zijn of haar talent volledig benutten in de job.”

Het is dan ook zaak volgens professor Venderickx, om het talent van de hoogbegaafde te detecteren op de werkvloer. “Hoogbegaafden weten het niet altijd van zichzelf. Ze voelen zich wel een buitenbeentje en merken wel de gevolgen. Ze gaan zich onzeker voelen, zelfs promoties weigeren en dat is doodzonde. Bedrijven moeten meer oog hebben voor hoogbegaafden en er het potentieel van inzien. Ze komen met prachtige ideeën en als ze de juiste omkadering krijgen, kan dat voor het bedrijf een enorme aanwinst betekenen.”

Talent spotten
Dat detecteren en faciliteren is een taak voor onder meer leidinggevenden, HR-managers, bedrijfsleiders en personeelsverantwoordelijken. “Je hoeft overigens zelf niet hoogbegaafd te zijn om dit talent te spotten.”

In meer dan twintig jaar tijd heeft Exentra (voorheen CBO) meer dan 10.000 hoogbegaafden begeleid, meer dan 40.000 individuele gesprekken met hoogbegaafden gevoerd en ruim 5.000 onderzoeken gedaan bij kinderen, jongeren en volwassenen en zo hun begaafdheid, sterktes en valkuilen in kaart gebracht. “Vroeger was er veel minder geweten over hoogbegaafdheid. Sommigen ontdekken het dan ook pas later, als het bij hun eigen kinderen wordt vastgesteld. Het is immers behoorlijk erfelijk.”

Permanente zoektocht
Dat was het geval bij Marc De Niel (63) uit Hove. “Voor het bij mijn oudste zoon in 2003 na het eerste leerjaar werd vastgesteld, had ik er nog nooit van gehoord. Later bleek ook mijn jongste zoon hoogbegaafd. Maar ik herkende wel heel wat kenmerken bij mezelf. Ik leg ook de lat nogal hoog voor mezelf, heb een groot rechtvaardigheidsgevoel en voelde me heel gemakkelijk een buitenbeentje. De samenleving is niet ingericht voor hoogbegaafden en mensen hebben weinig begrip voor iemand die anders is. Ik vind het zelf dan weer storend dat andere mensen niet zien wat ik zie en heb nogal weinig geduld”, bekent de burgerlijk ingenieur elektromechanica en kernwetenschappen.

Het was voor Marc niet makkelijk om zijn weg te vinden in de samenleving. “Iemand schreef eens over mij: ‘Marc moet zijn hersens kunnen doen kraken’. En dat klopt. Mijn job moet zowel intellectueel uitdagend zijn als tastbare resultaten opleveren. Ik heb al veel verschillende jobs gedaan, maar als de routine erin sluipt, dan boeit het me niet meer. Ik ben meestal bij een bedrijf weggegaan voor een nieuwe uitdaging.”

Zo schreef hij al tienduizenden regels berekeningssoftware, was hij Cad/Cam-consultant, ontwierp hij O&O-apparatuur en is hij Europees octrooigemachtigde. Bij Agfa-Gevaert in Mortsel was hij twintig jaar actief. “Het voordeel van een groot bedrijf is dat je op verschillende afdelingen terecht kan”, lacht hij. Nu is hij al meer dan vijf jaar zelfstandig energieconsultant voor de industrie. “In klimaatopwarming en energietransitie vind ik mijn gading. Het voordeel van zelfstandig zijn is dat ik zelf telkens nieuwe intellectuele uitdagingen kan zoeken.”

Hoewel deze burgerlijk ingenieur uiteindelijk de job van zijn leven heeft gevonden, blijft het als hoogbegaafde toch een voortdurende zoektocht om jezelf te begrijpen. “Ik heb er nog steeds niet helemaal vrede mee dat ik hoogbegaafd ben en wat het impliceert in het dagelijkse leven. Je leert er wel wat zaken van, maar je bent op vele vlakken anders. Ik heb vaak geprobeerd om me aan te passen aan de omgeving. Ik ben zelf vaak van job veranderd, de ene keer omwille van de omgeving, de andere keer omwille van de job. Ik zou anderen aanraden om veel te proberen als ze de kans krijgen.”

Coaching en begeleiding
“Het is belangrijk om uit te maken wat er werkt voor jou, waar je je goed bij voelt. Tien jaar geleden ben ik zelf terechtgekomen bij een loopbaancoach voor hoogbegaafden in Nederland. Toen stond men daar, voor oudere werknemers, verder dan hier. Sindsdien ben ik voor coaching ook nog langsgegaan bij Exentra. Aan werkgevers kan ik alleen maar aanraden dat ze leren begrijpen dat een hoogbegaafde anders is dan doorsneemedewerkers. Iedere persoon is sowieso anders en dat geldt des te meer voor een hoogbegaafde. Lukt het zelf niet, schakel dan een expert in en liefst vóór het misloopt op de werkvloer.”

In samenwerking met het Europees Sociaal Fonds (ESF) werkte Exentra een begeleidingspakket voor bedrijven uit. “We laten de hoogbegaafde kijken door de ogen van de collega’s en in de hoofden van de collega’s. Met de leidinggevenden proberen we te achterhalen wat de hoogbegaafde nodig heeft om zich ten volle te kunnen ontplooien in het bedrijf.” <<
Door Elke Lamens

Op de foto boven: Meer dan driekwart (77%) van de hoogbegaafden is jobhopper. “Slechts één op de vijf hoogbegaafde werknemers kan zijn of haar talent volledig benutten in de job”, stelt professor Kathleen Venderickx, van het Antwerpse expertisecentrum rondom hoogbegaafdheid Exentra. (Foto: Liesbeth Driessen)



Kadertekst: Meer dan intelligent
Kathleen Venderickx studeerde af als burgerlijk ingenieur bouwkunde nadat ze al een diploma industrieel ingenieur elektromechanica op zak had en doctoreerde daarnaast nog in restauratietechnieken. Haar studies combineerde ze altijd met topsport. Zo bouwde ze onder meer een internationale basketbalcarrière uit.

Samen met professor Tessa Kieboom richtte ze Exentra op in 2012. Ja, ze is hoogbegaafd al heeft ze dit nooit laten testen. “Het is goed te weten dat je hoogbegaafd bent, maar je hoeft daarvoor niet altijd een IQ-test af te leggen. Objectief spreekt men wel van hoogbegaafdheid vanaf een IQ van 130. Maar het is veel meer dan dat. Het is eigenlijk een verzamelnaam van verschillende persoonskenmerken.”

Meer info:

• Kathleen Venderickx en Tessa Kieboom, Meer dan intelligent. De vele gezichten van hoogbegaafdheid bij jongeren en volwassenen, Lannoo, 2017, 240 blz.
• https://exentra.academy/
• Waarom zijn hoogbegaafden zo vaak ongelukkig op het werk? Universiteit Van Vlaanderen op YouTube.

Mis ook dit niet... Nieuwe biosensor regelt automatische medicijndosering Helia Biomonitoring, een spin-off van TU/e, ontwikkelt nieuwe biosensoren voor continue meting van de concentratie van medicijnen in het bloed, om zo de dosering automatisch te regelen. Rapport uitgebracht over hernieuwbare energie in Europa in 2018 en 2019 Een nieuw rapport van de EU, gecoördineerd door VITO/EnergyVille, stelt dat verbranding van biomassa voor meer emissies zorgt. De transportsector haalt voor 2020 10% aan groene energie niet. VINCI Energies heeft Legendre Conveyors overgenomen VINCI Energies Belgium neemt Legendre Conveyors over. Het derdegeneratie familiebedrijf is gespecialiseerd in transportsystemen en lijnmanagement, vooral in de drankenmarkt. Port of Antwerp beperkt jaarverlies door record containeroverslag De totale goederenoverslag van Port of Antwerp in 2020 bedroeg 231 miljoen ton cargo, een daling van 3,1%. Dankzij de containeroverslag beperkte de haven de terugvallende totale overslag. RoboRana bundelt krachten met AI-speler Humain Door de samenwerking kunnen zij organisaties beter ondersteunen bij succesvolle digitale innovatie door de juiste strategie te verbinden met de meest impactvolle technologie. Antwerpse Covestro-vestiging verkrijgt ISCC Plus-certificering Covestro heeft het ISCC (‘International Sustainability & Carbon Certification’) Plus-massabalanscertificaat verkregen voor haar productievestigingen in Antwerpen en Krefeld-Uerdingen. Nieuwste Airbus A400M geleverd Enkele maanden na Luxemburg nam ook de Belgische luchtmacht eind december het eerste van zeven Airbus A400M militaire transportvliegtuigen in ontvangst. Dit is de opvolger van de oude C130's. Nieuwe methode voor efficiëntere omzetting biomassa Door twee chemische reacties aan elkaar te koppelen, wordt biomassa nu directer en efficiënter omgezet naar bio-aromaten. TNO spin-off Relement gaat de methode in de markt zetten. Nieuwe certificeringen maken Rockwell Automation ’cyberveiliger’ Omdat industri?le bedrijven hun productie- en IT-systemen steeds meer verbinden, lopen ze ook steeds meer risico door cyberdreigingen die gericht zijn op industriële besturingssystemen. myPNOZ is nieuwste modulaire veiligheidsrelais van Pilz Het automatiseringsbedrijf Pilz heeft voor deze veiligheidsrelais een digitaal, compleet concept opgezet - van de bestelling tot de inbedrijfstelling. Dit past volledig bij Industrie 4.0. Campine start nieuwe antimoonrecyclage Autobatterijenrecycleur Campine (Beersel) investeerde 4,9 miljoen euro in een unieke installatie om antimoon uit het lood van autobatterijen te recycleren.

B&R vereenvoudigt het beheer van gebruikersgroepen B&R heeft het centrale gebruikersbeheer op fabrieksniveau vereenvoudigd. Met de mapp UserX softwaremodule is het nu mogelijk diensten op basis van LDAP (Lightweight Directory Access Protocol) te gebruiken om gecentraliseerd beheer van gebruikers en -groepen te implementeren. Bijvoorbeeld met behulp van Active Directory van Microsoft. >> Wago Pro 2 serie uitgebreid met DIN-rail netvoedingen De ultramoderne DIN-rail netvoedingen uit de serie Pro 2 van WAGO met 480 of 960 watt kunnen worden uitgebreid met een communicatiemodule voor het uitwisselen van gegevens met een SPS (PLC) of een IoT-gateway. Deze kunnen gemakkelijk geïntegreerd worden in de bestaande infrastructuur. >> Topjobs op Engineeringnet Onze Belgische jobboard 'Engineeringnet TopJobs' onderscheidt zich door specialisatie. We bieden u als recruiter een platform met uitsluitend technische bezoekers aan (knelpuntberoepen!). Dat is een doelgroep die via andere kanalen zéér moeilijk bereikbaar is.