En daarom is het nodig dat producenten normen met elkaar afspreken om deze innovatie te doen slagen. Toch is er amper aandacht voor het normalisatieproces bij ons.
Volledig ten onrechte, want zonder normalisatie zou geen enkele innovatie slagen.
Op Europees vlak werden vorig jaar 1152 nieuwe normen bepaald. Niet min, want het gaat om normen die van toepassing zijn op bijna alle producten van ons dagelijks en professioneel leven. Maar in België heerst een groot gebrek aan kennis over normalisatie. Tijdens de technische (ing en ir) en economische academische opleidingen wordt nauwelijks gesproken over normalisatie.
Wat is het belang van normalisatie voor mijn toekomstig bedrijf? Welke strategie moet ik toepassen als ik met nieuwe producten op de markt wil komen? Hoe moet ik normen schrijven en rekening houden met alle relevante technische reglementeringen op nationaal, Europees en internationaal vlak?
Allemaal vragen waarop de student geen antwoord krijgt. Dat zal ongetwijfeld ook zijn weerslag hebben op onze bedrijven. Nochtans is het van levensbelang om erbij te zijn als er afspraken worden gemaakt rond normen.
Normen garanderen kwaliteit, concurrentie en veiligheid
Naast octrooien is normalisatie een essentieel instrument om innovatie in de markt te zetten. Terwijl octrooien de innovatie beschermen, zullen normen aan marktcreatie doen door de techniek voor iedereen toegankelijk te maken. In veel markten is het nodig om de producten van verschillende leveranciers op dezelfde lijn te brengen om een markt te creëren.
Denk maar aan de elektrische auto’s waar stekkers, laadstations en laadprofielen genormaliseerd worden. Indien iedere autoconstructeur met verschillende stekkers zou komen, zal de ontplooiing van een publieke laadinfrastructuur mislukken.
Op dezelfde wijze kon de GSM doorbreken dankzij een genormaliseerd communicatieprotocol. In de bouw zal geen enkele architect een product of proces voorschrijven dat niet genormaliseerd is. Normen leggen de lat gelijk, Europees of wereldwijd en de gebruikers hebben de zekerheid dat het product en systeemelementen langdurig zullen beschikbaar zijn. Zonder normen, krijgt u uw innovatie niet verkocht.
Bovendien vragen ook de klanten duidelijke normen, want het bevordert de concurrentie.
Normen garanderen immers uitwisselbaarheid en vrije keuze van leverancier en schaalvoordelen door goedkope massaproductie. Daarnaast zorgt het ook voor een verhoogde levenskwaliteit, de bescherming van de gebruikers en het milieu. Via normen worden minimale veiligheidseisen vooropgesteld. Normen zorgen ook voor duurzame en ecologische producten. Zo zijn er talrijke normen over energie-efficiëntie. Deze normen laten toe zoals voor auto’s de energie-efficiëntie van het product onder gestandaardiseerde gebruiksvoorwaarden te vergelijken. In een latere fase zullen deze normen toelaten efficiëntie-eisen op te leggen.
Mee aan tafel
Erbij zijn is dan natuurlijk wel essentieel. Normen opstellen gebeurt vrijwillig en in consensus van alle betrokken partijen. Dit democratisch en soms langdurig proces garandeert echter de doordachtheid van de norm. Wie zijn argumenten wil verdedigen, moet mee aan tafel zitten. Zowel op nationaal (NBN), Europees (CEN) of internationaal (ISO) zijn er onafhankelijke normalisatie-instanties. De CEN bijvoorbeeld heeft momenteel 1978 technische commissies. Elke nieuw normproces start met de vraag of een norm voor dit onderwerp gewenst is en met een oproep tot experten. Agoria en Sirris tekenen op nationaal niveau en op internationaal niveau via hun lidmaatschap van talrijke internationale sectorcomités present.
Hoewel iedereen zich kan aanmelden als expert, worden de normen enkel geschreven door hen die mee aan de tafel zitten. Op technisch niveau zijn de contacten vlotter dan op strategisch niveau. Zo verneemt u met welke ontwikkelingen uw collega’s bezig zijn. U kan uw technologiekeuzes informeel aftoetsen. Zit u niet mee aan tafel, geen nood, het normalisatieproces voorziet in een publieke enquête van 5 maanden. Gedurende deze periode kunnen alle geïnteresseerde hun opmerkingen formuleren. Deze worden nadien door de experten besproken.Op elke commentaar komt een gefundeerd antwoord.
Tenslotte is er een tweede publieke consultatie. Deze situeert zich eerder op het niveau van een drukproef om de laatste fouten er uit te halen. Fundamentele en technische opmerkingen moeten echter tijdens de eerste consultatie geformuleerd worden. Het feit dat alle aspecten bekeken en uitgediscussieerd zijn, maakt van normen waardevolle documenten.
En dan de afspraken vastleggen
De voornaamste rechtsinstrumenten van de Europese Unie op het gebied van technische regelgeving zijn de richtlijnen en verordeningen. In de ‘nieuwe aanpak’ bevatten de richtlijnen enkel nog de essentiële vereisten. Ter ondersteuning van deze technische regelgeving kan de Europese Commissie de opdracht geven (in de vorm van mandaten) aan de Europese normalisatieorganisaties om geharmoniseerde normen op te stellen.
Deze Europese normen bevatten de technische specificaties voor een product of productgroep behorend tot het toepassinggebied van een bepaalde richtlijn. De kwaliteit van de geharmoniseerde normen wordt bewaakt door een CEN-consulent. Deze adviseert de technische commissie en de werkgroep die de norm ontwikkelt, en ziet erop toe dat de essentiële vereisten juist begrepen zijn en afdoend afgedekt worden in de norm. Geharmoniseerde normen kan u herkennen aan de aanwezigheid van een specifieke Annex ZA die aangeeft welke essentiële vereisten de norm afdekt. Bovendien worden de hEN-normen geciteerd in het officiële publicatieblad van de Europese Unie.
Deze nieuwe aanpak heeft als groot voordeel dat bij een evolutie in de stand der techniek geen wetgevend proces meer moet worden opgestart om de richtlijn aan te passen. Momenteel ondersteunen 669 geharmoniseerde normen de toepassing van de machinerichtlijn. Naast de Europese normen (EN) ontwikkeld door CEN, CENELEC of ETSI, bestaan er nog Internationale normen (ISO) ontwikkeld door ISO, IEC of ITU en nationale normen ontwikkeld door de verschillende nationale normalisatie organisaties waarvan NBN, DIN, BSI en AFNOR waarschijnlijk de bekendste zijn.
Onze stem laten horen
In België verzorgt het CEB-BEC de dienstverlening op het gebied van elektrotechniek. De andere domeinen worden door het NBN afgedekt. Het NBN staat in voor de verkoop van de normen. Het normvoorbereidend werk wordt uitgevoerd door 26 sectorale operatoren. De sectorale operatoren organiseren de nationale consultatie (via vergaderingen en elektronisch) voor de ontwerp normen.
Sirris en Agoria dekken de domeinen machinebouw, technische uitrusting voor de bouw, non-ferro metalen en drukapparaten af. Sirris en Agoria onderhandelen momenteel met het NBN en het BEC voor het aanbieden van online normpakketten ‘machinebouw’ en ‘firetechnologies’.
Want we willen onze bedrijven oproepen zo veel mogelijk feedback te geven. Hierdoor beschikt u aan voordelige voorwaarden online over de actuele normen die voortdurend aangevuld worden met de laatste versies. Iets wat kan tellen in het kader van een kwaliteitssysteem. Zo kunnen we er tenslotte voor zorgen dat de stem van de Belgische bedrijven bij het opstellen van normen telt!
