Ontstaan van bliksem in beeld gebracht met radiotelescoop LOFAR

Het is een internationaal team van onderzoekers, onder wie wetenschappers van de Vrije Universiteit Brussel (VUB), gelukt om de flitsen nauwkeurig in beeld te brengen.

Trefwoorden: #bliksem, #LOFAR, #onderzoeker, #radiotelescoop, #wetenschapper

Lees verder

research

( Foto: Pixabay )

ENGINEERINGNET.BE - Bliksem is op dit moment nog een onvoorspelbaar natuurfenomeen, dat wereldwijd slachtoffers eist en tot grote materiële schade kan leiden. Maar hoe ontstaat bliksem nu precies?

De onderzoekers hebben laten zien dat een bliksemflits begint met een serie pulsjes die in stappen van pakweg vijftig meter de lucht ioniseren in een ‘kanaal’ van ongeveer een meter in doorsnede. Wanneer zo’n ionisatiekanaal kortsluiting maakt (met de grond of met een andere wolk) schiet de bekende lichtflits er doorheen.

De onderzoekers gebruikten hiervoor LOFAR, een radiotelescoop die bestaat uit duizenden kleine antennes en tezamen een grote telescoop vormen, om de formatie van bliksem heel precies te bekijken.

Natuurkundige Stijn Buitink (VUB): ‘Omdat LOFAR ontworpen is voor astronomische doeleinden heeft deze veel meer antennes en een hogere tijdsresolutie. We kunnen dus veel preciezer in tijd en afstand bepalen waar de ionisatiekanalen ontstaan.’

De onderzoekers analyseerden LOFAR-gegevens die verzameld werden tijdens een onweersbui op 12 juli 2016. Een medewerker heeft op het moment dat er een flits was op een knop gedrukt. Daardoor werden in de meetstations de laatste twintig seconden aan data bevroren.

Zo is de gehele formatie van ionisatiekanalen in beeld gebracht. ‘Iedere keer als een ionisatiekanaal ontstaat of groeit, komt er een radioflits vrij. Door te kijken naar de tijdstippen waarop de flitsen aankwamen, konden we berekenen waar het signaal precies vandaan kwam. Zo is te reconstrueren hoe de kanalen groeien, vertakken en uiteindelijke een structuur vormen waaruit een bliksemflits komt’, aldus Buitink.

Dit geeft de onderzoekers meer inzicht voor beveiliging tegen bliksem, zoals bijvoorbeeld effectievere bliksemafleiders.

Het onderzoek naar bliksem wordt uitgevoerd door de Rijksuniversiteit Groningen, de Radboud Universiteit, de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit van Amsterdam.