ENGINEERINGNET.BE - Gammaflitsen zijn de hevigste explosies in het heelal en worden normaal gesproken veroorzaakt door de catastrofale vernietiging van sterren.
Deze flitsen duren meestal enkele milliseconden tot minuten, maar de nu waargenomen gammaflits, genaamd GRB 250702B, duurde circa een dag.
Dat is 100 tot 1000 keer langer dan de meeste gammaflitsen”, zegt onderzoeker Andrew Levan van de Nederlandse Radboud Universiteit en de Britse Universiteit van Warwick.
Omdat gammaflitsen worden veroorzaakt door catastrofale gebeurtenissen, herhalen ze zich nooit, terwijl deze dit dus wel doet.
De eerste waarschuwing over GRB 250702B kwam op 2 juli van de Fermi Gamma-ray Space Telescope van NASA. Fermi detecteerde in de loop van enkele uren niet één, maar drie uitbarstingen van deze bron.
Achteraf werd ontdekt dat de bron ook bijna een dag eerder al actief was geweest, aldus data van de Einstein Probe, een röntgensatelliet van de Chinese Academie van Wetenschappen, in samenwerking met de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en het Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik.
Deze waarnemingen leverden alleen een geschatte locatie op van de gammaflits, die zich in de richting van het vlak van het Melkwegstelsel bevond, waar het wemelt van de sterren.
Daarom riep het onderzoeksteam de hulp in van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, om met de Very Large Telescope (VLT) de exacte locatie vast te stellen.
'Tot aan deze waarnemingen ging de astronomische gemeenschap ervan uit dat de gammaflits zich binnen dit Melkwegstelsel had afgespeeld, maar de VLT heeft dit beeld grondig veranderd', aldus Levan.
Met behulp van de HAWK-I-camera van de VLT vonden ze aanwijzingen dat de bron zich mogelijk in een ander sterrenstelsel bevindt. Dit werd later bevestigd door de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA.
De grootte en helderheid van het sterrenstelsel suggereren dat het zich op enkele miljarden lichtjaren afstand bevindt, maar er zijn meer data nodig om deze afstand te preciseren.
Wat deze gammaflits heeft veroorzaakt, is nog onbekend. Een mogelijk scenario is dat een zware ster is geïmplodeerd.
'Als het een zware ster betreft, dan was het een ineenstorting zoals we die nog nooit eerder hebben gezien', zegt Levan, omdat de gammaflits in dat geval slechts enkele seconden zou hebben geduurd.
“Ook een ster die door een zwart gat wordt verscheurd zou een gammaflits van een dag lang kunnen produceren, maar om andere eigenschappen van de explosie te kunnen verklaren, zou in dit geval dan een abnormale ster door een nog abnormaler zwart gat moeten zijn vernietigd.'
Om meer te weten te komen over GRB 250702B, heeft het team de nasleep van de explosie met verschillende telescopen en instrumenten gevolgd, waaronder de X-shooter-spectrograaf van de VLT en de Webb-ruimtetelescoop, een gezamenlijk project van NASA, ESA en het Canadese ruimteagentschap.
'We weten nog steeds niet zeker wat dit heeft veroorzaakt, maar met dit onderzoek hebben we een stap voorwaarts gezet in het begrijpen van dit uiterst ongewone object', aldus Levan.
