Software als hulpmiddel voor instuderen pianostukken

Piano spelen wordt straks een stuk gemakkelijker dankzij handelsingenieur Matteo Balliauw (UAntwerpen). Hij ontwikkelde software om digitale pianobladmuziek van vingerzettingen te voorzien.

Trefwoorden: #Agoriaprijs 2014, #ICT, #piano, #pianobladmuziek, #pianopartituur, #scriptieprijs

Lees verder

Techniek

( Foto: Pixabay )

ENGINEERINGNET.BE - Een pianovingerzetting duidt aan welke vingers gebruikt moeten worden om de noten op een pianopartituur te spelen.

In feite kan elke vinger elke noot op een piano spelen, maar door de specifieke combinatie van noten in een stuk, zijn sommige vingers meer aangewezen dan andere om de noten in kwestie te spelen. “Online partituren bevatten helaas vaak enkel noten zonder suggesties voor goede vingerzettingen.

Voor een onervaren pianist kan het veel tijd vragen om een goede vingerzetting uit te werken”, aldus Balliauw. Om die reden ontwikkelde Balliauw, zelf een pianist, onder leiding van Dorien Herremans en Daniel Palhazi Cuervo een softwareprogramma waarmee een pianist snel een goede vingerzetting kan genereren op basis van zijn persoonlijke voorkeuren.

Zoektocht naar makkelijkste vingerzetting
Bij het bepalen van een vingerzetting spelen een heleboel factoren een rol. Vooral de grootte van de handen van een pianist is cruciaal, want die bepaalt welke afstand de pianist aan de toetsen kan overbruggen.

Daarom maakte Balliauw het in zijn programma mogelijk om eigen overbrugbare afstanden in te geven. Al die informatie wordt door het programma gebruikt om de vingerzetting te bepalen.

“Het belangrijkste daarbij is om uiteindelijk tot een zo eenvoudig mogelijke uitvoering te komen”, benadrukt Balliauw.

Variable neighbourhood search algorithm
Aangezien een pianostuk meestal polyfoon is, waarbij meerdere noten tegelijk gespeeld worden, bestaan er in theorie enorm veel mogelijke vingerzettingen. Zelfs met een computer zou het onmogelijk zijn om deze allemaal stuk voor stuk af te gaan en er dan de beste uit te kiezen.

De benodigde rekentijd zou in sommige gevallen een mensenleven of zelfs de bestaanstijd van het heelal overtreffen. Daarom implementeerde Balliauw een variable search neighbourhood metaheuristiek, een techniek die op uiterst korte tijd naar een zeer goede oplossing toewerkt door aan een willekeurige oplossing steeds kleine verbeteringen aan te brengen.

Indien verschillende soorten van deze kleine aanpassingen aan elkaar geschakeld worden, heeft het programma de benodigde strategieën voor handen om snel tot een zeer goede en speelbare oplossing te komen.

Strafpunten
Zo genereert het programma in eerste instantie een volledig willekeurige vingerzetting. Op basis van de persoonlijke voorkeuren van de pianist gaat het programma vervolgens de moeilijkheidsgraad via een wiskundige formule in een score uitdrukken, waarbij elke moeilijke beweging bestraft wordt met strafpunten.

Het programma gaat vervolgens al die strafpunten proberen wegwerken om de vingerzetting zo te optimaliseren. “De gebruiker merkt daar echter niets van. Hij voert simpelweg de digitale pianobladmuziek in en binnen de minuut berekent het programma de voor de pianist gemakkelijkste vingerzetting om het stuk te spelen”, aldus Balliauw.

“Zo kunnen muzikanten zich volledig toeleggen op het instuderen van het stuk en de interpretatie van de muzikaliteit. Want daar draait het om: we willen muzikanten ondersteunen zodat ze hun talent kunnen ontplooien.” De software zal eind dit jaar gratis beschikbaar worden gemaakt via het platform www.musescore.com.


(Arnaud Zonderman)