ENGINEERINGNET.BE - Gammaflits GRB230307A ontstond op 7 maart 2023 en is de op een na helderste uitbarsting in de vijftig jaar sinds de speurtocht naar gammaflitsen begon.
De flits is duizend keer helderder dan de typische gammaflits. 'Het is een lange en extreem heldere gammaflits, iets wat slechts eens per paar decennia voorkomt', zegt onderzoeker Daniele Bjorn Malesani van de Nederlandse Radboud Universiteit.
Nader onderzoek met meerdere telescopen op aarde en in de ruimte wees uit dat de flits voortkomt uit een kilonova. De kilonova ontstond bij het samensmelten van twee neutronensterren in een sterrenstelsel op 1 miljard lichtjaar van de aarde.
'Er zijn pas een handvol kilonova's bekend en het is voor het eerst dat we met de James Webb-ruimtelescoop naar de nasleep van een kilonova konden kijken,' aldus onderzoeksleider Andrew Levan van de Radboud Universiteit. Hij was in 2013 betrokken bij de eerste detectie van een kilonova.
Dankzij de mede in Nederland ontwikkelde Near-Infrared Spectrograph van de James Webb-ruimtetelescoop zagen de onderzoekers in het infraroodspectrum van de kilonova pieken die overeenkomen met de typische vingerafdruk van het element telluur. De astronomen namen ook hints waar van andere elementen zoals zeldzame aardmetalen.
'We zochten vroeger naar kilonova's in zwaartekrachtgolven, maar zien ze nu dus ook in connectie tot gammaflitsen. Dat biedt nieuwe mogelijkheden om deze explosies te vinden en beter te begrijpen waar de zware elementen in het universum worden gemaakt,' zegt mede-onderzoeker Maria Ravsio.
In de toekomst hopen de onderzoekers vaker gecombineerde waarnemingen aan kilonova's te doen. Daarmee kunnen ze de theorie over het ontstaan van zware elementen in kilonova's beter onderbouwen.
Dit onderzoek maakte gebruik van een groot aantal telescopen op de grond en in de ruimte. Daaronder zijn de James Webb-ruimtelescoop, het Chandra X-ray Observatory, het Neil Gehrels Swift Observatory, de Fermi Space Telescope en de faciliteiten van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, het Gemini Observatory, de Australia Compact Telescope Array en de MeerKAT telescope.
