”Klok of vuur, dat is de vraag”

De Nederlandse overheid kende een zogenoemde zwaartekrachtsubsidie van bijna 19 miljoen euro toe aan een onderzoeksproject met de goed-Nederlandse naam "Anchoring Innovation".

Trefwoorden: #analyse, #ASML, #BrainTainer, #column, #Eric Rensen, #subsidie, #zwaartekracht

Lees verder

Columns

ENGINEERINGNET.NL - Na het lezen van het bericht maakte verbijstering zich van mij meester. Het onderzoek richt zich namelijk op de Grieks-Romeinse Oudheid. Bij innovatie denk ik niet meteen aan onderzoek over twee tot drie millennia geleden. Uiteraard is er een onderzoekmotivering.

Het idee: de oude Grieken en Romeinen waren innovatief op allerlei gebieden. De vraag: hoe leidden uitvindingen en nieuwe ideeën tot echte innovatie? De hypothese: traditie en vernieuwing staan niet naast of tegenover elkaar. Bij succesvolle innovatie zien we een zinvolle samenhang tussen het nieuwe en het bekende. Doel van het onderzoek is een beter begrijpen van innovatieprocessen in het verleden en nu.

De onderzoekers zijn classici die met 19 miljoen hun passie een impuls geven. Bij nader inzien vond ik de vraagstelling toch wel erg interessant. En het oppikken ervan door classici verrassend innovatief. Want eerlijk: wat weten ingenieurs en economen nu van innovatie? Ik kan bijna niet wachten op de resultaten.

Serieus. Al moet ik nog wat tijd van leven hebben, want het project loopt 10 jaar. En dat geld? Ach, ik gun het ze. Alleen al omdat de maandelijkse verhuizing van het EU-circus van Brussel naar Straatsburg 20 miljoen euro kost. Elke maand weer.

Het bericht herinnerde me aan een gesprek met goede vriend Maarten over innovaties en het adopteren ervan. We bespraken zijn metafoor van de klok en het vuur. Lang geleden waren klokken zeldzaam, moeilijk te vervaardigen en vooral erg duur.

Vrijwel geen mens kon er zich een veroorloven. Daarom had de kerktoren een klok. Die gecentraliseerde dienstverlener kon iedereen vertellen hoe laat het was. Nu beschikt iedereen over zijn persoonlijke tijdaanwijzers.

Hoe zit het dan met het vuur? Daar zien we het tegenovergestelde: eerst had elk huishouden een eigen vuur. Voor verwarmen, koken. Hakte je geen hout, dan had je het koud. Ieder zorgde voor het eigen vuurtje. Later kwam er centrale energievoorziening met gas en elektriciteit. Het open vuur verdween uit de huizen.

De metafoor voedt de vraag: gaat een ontwikkeling, een innovatie, de weg van de klok, van de individualisering? Of juist die van vuur: centralisatie, collectiviteit? En kunnen we dat voorspellen? Maarten en ik kwamen tot de idee dat wellicht de kosten van bezit en beheer van grote invloed zijn.

Wij kwamen niet verder. De fles was leeg en we waren vergeten subsidie aan te vragen. Spijtig, want voor veel minder dan 19 miljoen had ik over de door de metafoor in gang gezette praktische implicaties best nog wel eens doorgedacht.

Laten we eens filosoferen over big data of over predictief onderhoud op basis van massieve gegevensverwerking. Gaan we de weg van het vuur? Zullen we onze goed-bedoelde spreadsheet-analysetjes vervangen door centraal aangeboden dataverwerkingen met voorspellingen van aanstaande storingen? Een bedrijf als ASML doet dat al voor klanten.

Of nemen we de weg van de klok? Gaan we met eigen nanocomputers en nog ondenkbare software de eigen miljarden gegevens zelf analyseren, als vervanging van door consultants aangeboden nonsensicale probabilistisch-onderhoud-exercities? Ik weet het niet maar als individualist hoop ik voor u dat het de nanocomputer wordt.

Er is goed nieuws. Er is ook een zwaartekrachtsubsidie voor het schrijven van software voor nanocomputers.


door Eric Rensen, BrainTainer