Digitalisering ontsluit enorme meerwaarde

“Het is een uiterste boeiende periode voor ingenieurs.” Stefan De Roos, managing director van ORI lid Witteveen+Bos Belgium, is duidelijk enthousiast over de toekomst van zijn vak.

Trefwoorden: #bouwen, #digitalisering, #Witteveen+Bos

Lees verder

ORI

ENGINEERINGNET.BE - De aanleiding? “De digitalisering van de bouw schept tijd en ruimte om een enorme maatschappelijke meerwaarde te creëren. Met het oog op betere projecten, zetten we de digitalisering daarom doorheen het volledige traject van onze dienstverlening - van initieel idee tot en voorbij de oplevering - versneld door.”

Wie spreekt over digitalisering in de bouw, komt al snel op het terrein van 3D-modellering en BIM terecht. “De manier van werken is enorm aan het veranderen”, beaamt De Roos. “Berekeningen vormen niet langer de basis voor een ontwerp, maar dankzij 3D-modellering zijn de rollen eerder omgedraaid: 3D-modellen vormen nu de basis voor de projectteams verantwoordelijk voor de engineering.

Dat vindt doorheen de volledige bouwwereld stilaan meer ingang, al is er nog een goede afstemming nodig tussen de verschillende partijen. Met Witteveen+Bos en onze BIM managers willen we daarin het voortouw nemen, maar veel meer nog zien we deze evolutie als basis voor andere vormen van dienstverlening.”

Draagvlak verhogen
Een van de mogelijkheden die het bureau actief aangrijpt, is een verhoogde focus op participatie. “Digitale tools lenen zich uitstekend tot het bewerkstelligen van een dialoog met toekomstige gebruikers, en dat in diverse fases van een project. Zo ontwikkelden we ter voorbereiding van het nieuwe mobiliteitsplan van Menen een online omgeving op basis van een GIS-model, waar inwoners opmerkingen konden nalaten.

De 428 reacties die we zo ontvingen lieten niet alleen toe om de belangrijkste knelpunten te identificeren, maar vormen ook de basis voor een mobiliteitsplan dat meteen breed gedragen is. Zo worden lange procedures en problemen met vergunningen van meet af aan vermeden.” Een stapje verder ging Witteveen+Bos bij het ontwerp van een steiger in de Antwerpse haven. “Hier zetten we het volledige 3D-model van ons ontwerp om naar een virtuele omgeving, om samen met de belangrijkste stakeholders tot een soort participatief ontwerp te komen.

Stefan De Roos, Witteveen+Bos Belgium: “De vraag is niet meer zozeer of een brug zijn basisfunctie - blijven staan - goed zal vervullen; wel of dat kan met minder grondstoffen, minder CO2-uitstoot of een langere levensduur. ” (Foto Witteveen+Bos Belgium)

De belangrijkste eisen die we capteerden, werden meteen aan het BIM-model gekoppeld en bleven zo doorheen het traject verzekerd. Door de toekomstige gebruikers in het ontwerp te betrekken, verhogen we met andere woorden zowel de haalbaarheid van een project als de intrinsieke kwaliteit.”

Efficiënte planning
In de bouwfase benadrukt De Roos vooral de meerwaarde van het zogeheten 4D BIM. “Net zoals je in het 3D-model een clash detection doorvoert op de geometrie, lopen we de bouw van een constructie eerst virtueel door om problemen te lokaliseren en zo de organisatie van de werf te optimaliseren.” Teneinde ook onderhoudswerkzaamheden te stroomlijnen, wordt zelfs al de stap gezet naar augmented reality. “In dat geval krijgt de onderhoudstechnicus op zijn tablet een gecombineerd beeld van de realiteit en de technische planning die erachter zit, eventueel met een bijbehorende checklist. Interventies worden zo enorm vereenvoudigd en inspectierapporten volledig automatisch gegenereerd.”

Duurzaam van opbouw tot afbraak
Het stroomlijnen van onderhoud is in grote mate gekoppeld aan de samenstelling van een zogeheten materialenpaspoort, dat opnieuw uit het 3D-model gegenereerd kan worden. “Dat deden we bijvoorbeeld bij een rioolwaterzuiveringsinstallatie en enkele bruggen”, aldus De Roos.

“Zo’n paspoort omvat informatie over de materialen die in het object verwerkt zijn, hun onderhoudstermijnen en de belangrijkste handelingen daarbij, maar ook wat er na afbraak met die materialen kan gebeuren. Het geeft dus een heel precies beeld van de levensduur van een constructie en het potentieel inzake circulariteit. Die informatie kan je gebruiken om in ontwerpfase bepaalde afwegingen te maken, maar tevens om een goed beheer en onderhoud te ondersteunen en de kans op hoogwaardig hergebruik na afbraak te verhogen.”

Intelligente rekenmodules
3D-modellen halen echter nog niet overal de bovenhand. Voor infrastructuurelementen vormen normen en Eurocodes nog steeds de basis. “Het doorrekenen van die zaken is traditioneel een tijdrovende bezigheid”, weet De Roos, “met als gevolg dat er standaard relatief grote veiligheden genomen worden.

Nochtans kan je stellen dat bijvoorbeeld voor een kaaimuur vaak dezelfde basiseisen gelden; wat verandert zijn de lokale omstandigheden. Daarom investeren we vandaag sterk in scripting: voor veelvoorkomende objecten in ons portfolio - kaaimuren, tunnels, bepaalde funderingen … - brengen we alle relevante berekeningen in één intelligente schil samen, zodat het reken- en tekenwerk na input van de lokale parameters semi-automatisch kan verlopen.

We zijn zelfs zo ver dat onze scripts niet alleen problemen detecteren, maar in sommige gevallen ook potentiële oplossingen aanreiken. Door het tijdrovende rekenwerk te automatiseren, kunnen we zelf meer investeren in het verfijnen van het ontwerp en het doorrekenen van alternatieven. Zo kunnen we bijvoorbeeld nagaan of het niet met minder staal of beton gerealiseerd kan worden, zonder in te boeten aan veiligheid. En dat betekent dan weer een winst inzake duurzaamheid.”

3D-printing in beton legt een directe link tussen model en realisatie. Witteveen+Bos is betrokken in diverse (onderzoeks)projecten rond deze technologie, met onder meer de realisatie van een fietsbrug in Gemert en de Milestone woningen in Eindhoven. (Foto Witteveen+Bos Belgium)

Datagedreven ontwerp en onderhoud
Tot slot zet Witteveen+Bos sterk in op data en datagedreven diensten. “Als ingenieursbureau hebben we de voorbije 75 jaar al aanzienlijk wat data verzameld, en dankzij evoluties zoals citizen science en steeds goedkopere en meer performante sensoren, zien we de hoeveelheid en beschikbaarheid enkel maar toenemen. Al heel vroeg in deze tendens hebben we systemen ontwikkeld om de consistentie van de beschikbare data te controleren en irrelevante zaken uit onze datasets te verwijderen.

Zodoende kunnen we vandaag in onder meer watermanagement- en mobiliteitsprojecten aan datagedreven ontwerp doen, waarbij complexe modelleringen plaats ruimen voor of aangevuld worden met statistische analyses.” Ook in de assetmanagement-activiteiten van het bureau speelt data inmiddels een centrale rol.

“Door meer te meten, kunnen we op een intelligentere manier aan onderhoud doen en de levensduur van elementen nauwkeuriger bepalen. In plaats van enkele punten op een brug te controleren, doen we vandaag bijvoorbeeld op regelmatige tijdstippen een volledige 3D-scan. In een recent project hebben we middels XRF zelfs de toestand in het beton in kaart gebracht.”

Veel meer aandacht voor kwaliteit
Niet alleen voor de klanten, maar ook voor het team van Witteveen+Bos opent zich met de versnelde digitalisering alvast een nieuwe wereld. “Multidisciplinariteit en een zekere affiniteit met IT worden almaar belangrijker”, geeft De Roos toe. “Maar het opent bovenal erg interessante mogelijkheden. De vraag is niet meer zozeer of een brug zijn basisfunctie - blijven staan - goed zal vervullen; wel of dat kan met minder grondstoffen, minder CO2-uitstoot of een langere levensduur. We kunnen met andere woorden veel meer aandacht besteden aan kwaliteit in de breedste zin van het woord.”
Door Elise Noyez