Download het artikel in 
Christa Sedlatschek is doctor in de geneeskunde, gespecialiseerd in arbeidsgeneeskunde. Na haar studies werkte ze bij de arbeidsinspectie in Oostenrijk en in 1993 bij het ministerie voor arbeid en sociale aangelegenheden, waar ze adjunct-hoofd van de afdeling arbeidsgeneeskunde was. In 1998 ging ze aan de slag bij EU-OSHA, de Europese organisatie ‘Occupational Safety and Health Administration’, waar ze zich vooral wijdde aan de ontwikkeling en verspreiding van informatie over goede praktijken. Daarna werd ze er chef van de eenheid ‘Werkomgeving’.
Gedurende deze periode leerde ze de EU en de bestaande systemen omtrent veiligheid en gezondheid op het werk (SST) binnen de lidstaten heel grondig kennen. In 2003 vinden we haar terug in Berlijn bij het federaal Duits instituut voor veiligheid en gezondheid op het werk (Bundesanstalt für Arbeitsschutz und Arbeitsmedizin - BAuA), waar ze in 2004 directrice van het ‘initiatief voor een nieuwe arbeidskwaliteit - INQA’ werd. Het INQA werd gelanceerd door het federaal Duits ministerie voor arbeid en sociale aangelegenheden als gevolg van de Lissabon top van 2000. Het doel was om mee een groter aantal jobs van een betere kwaliteit in Europa te creëren. En in september 2011 is ze werkzaam als directrice van EU-OSHA.
In 2012 heeft uw organisatie, EU-OSHA, een nieuwe veiligheidscampagne gelanceerd. Welk thema heeft de nieuwe campagne en waarom?
Christa Sedlatschek: “De volgende campagne over gezonde werkplaatsen kreeg de naam ‘Samenwerken om risico’s te voorkomen’ en begint in april 2012. Ze richt zich op de deelname van het leidinggevende kader en de werknemers op vlak van veiligheid en gezondheid op het werk. De campagne moet de nationale autoriteiten, bedrijven, organisaties, leidinggevende kaders, werknemers en hun vertegenwoordigers en ook andere ontvangende partijen helpen samen te werken om de gezondheid en veiligheid op het werk te verbeteren. De campagne is gericht op risicopreventie en -beheer, wil het hogere kader aanmoedigen om samen met de werknemers actief de risico’s te verminderen en wil de werknemers met het kader laten samenwerken om de risico’s te verkleinen.”
Dit is niet de eerste campagne van uw organisatie. Denkt u dat uw campagnes echt effect hebben?
Christa Sedlatschek: “De laatste campagne over gezonde werkplaatsen was in haar soort de grootste ter wereld en kende een recordaantal deelnames in alle lidstaten van de EU. Tijdens de laatste campagne werden er honderden evenementen en activiteiten georganiseerd rond het thema onderhoud en het belang daarvan. Ons agentschap steunde activiteiten op nationaal niveau door de nationale focal points een hele reeks ondersteunende middelen en campagnediensten te bieden. Een van de grote successen was dat verschillende bedrijven en andere organisaties bijeengebracht werden en als officiële partners van de campagne hun krachten verenigden met die van het agentschap. Zo bleek de Europese Federatie van Nationale Verenigingen voor Onderhoud (EFNMS) bijvoorbeeld een strategische partner te zijn. Voor de volgende campagne blijven we partnerships aanbieden en zullen we nog meer partners uit de industriële sector proberen aan te trekken. “
Het is onmogelijk om alle risico’s te vermijden. Het is dus belangrijk ze op een ‘aanvaardbaar’ niveau te houden. Wat is een aanvaardbaar niveau volgende de EU-OSHA?
Christa Sedlatschek: “De evaluatie van risico’s vormt de hoeksteen van het gezondheids- en veiligheidsbeheer. Ons agentschap kiest voor een geïntegreerde beheeraanpak, waarbij de evaluatie van risico’s een krachtige tool is om na te gaan welke preventieve maatregelen nodig zijn. Die evaluatie bestaat uit een systematisch onderzoek van alle aspecten van het werk, zodat we de oorzaken van eventuele ongevallen of kwetsuren, mogelijkheden voor de eliminatie van gevaren en, als die er niet zijn, de preventie- en veiligheidsmaatregelen kunnen achterhalen of opstellen om de risico’s te beheren.
Er wordt niet alleen een lijst met bekende risico’s gecontroleerd, maar er wordt ook rekening gehouden met de risico’s die minder zichtbaar zijn en de interactie tussen verschillende factoren. Daarom ontwikkelen we op dit moment OiRA, een gedetailleerde, gebruiksvriendelijke en gratis online toepassing die kleine en microbedrijven kan helpen een progressief en gedetailleerd risico-evaluatieproces op te stellen, waarbij de risico’s op de werkplaats geëvalueerd worden, verslagen worden opgevolgd en uitgewerkt en beslissingen op vlak van preventieve acties genomen worden. OiRA werd door de sociale partners, politici en nationale organisaties voor SST aanbevolen. Ons agentschap heeft met de ontwikkelaars van de tool ook gewerkt aan een OiRA gemeenschap, die bijstand moet bieden, bij de opleiding moet helpen en een gespecialiseerde website heeft.”
Hoe evolueert het aantal ongevallen verhoudingsgewijs in Europa?
Christa Sedlatschek: “Arbeidsongevallen blijven een van de grootste problemen op de Europese werkplaatsen en kosten de werknemers en hun families, werkgevers en de hele maatschappij handenvol geld. In 2007, het laatste jaar waarvoor we van de 27 lidstaten van Europa over vergelijkbare statistieken beschikken, waren 6,9 miljoen mensen het slachtoffer van één of meerdere arbeidsongevallen. Volgens een enquête over de arbeidskrachten uit 2007, leidde 73 % van de arbeidsongevallen tot een ziekteverlof van minstens één dag en 22 % tot een ziekteverlof van minstens een maand. Dat hoge aantal arbeidsziektes en -gezondheidsproblemen heeft directe gevolgen voor de economische groei en tewerkstelling in Europa. In werkelijkheid gaan er elk jaar minstens 450 miljoen werkdagen verloren. De schattingen variëren, maar die ongevallen en gezondheidsproblemen kosten de Europese economie minstens 490 miljard euro per jaar.”
“Onderzoek toont ons ook dat de overgrote meerderheid van die ongevallen en gezondheidsproblemen op het werk vermeden kan worden. Gelukkig wordt er snel vooruitgang gemaakt op dit gebied. Tussen 1999 en 2007 heeft de EU de veiligheid op de werkplaatsen aanzienlijk verbeterd, waardoor het aantal dodelijke ongevallen in het Europa met 15 lidstaten van 5.275 naar 3.782 teruggedrongen werd. De veiligheid op de werkplaatsen verbeterde zelfs nog sneller op vlak van niet-dodelijke ongevallen, die een vermindering van ongeveer 900.000 gevallen kenden. Ondanks dat goede nieuws, blijft het aantal arbeidsziekten, waarbij de werknemers vaak langer thuis zijn, duidelijk stijgen en zijn er in heel Europa miljoenen werknemers ziek.”
De verschillende sectoren werken al heel sterk aan de verbetering van ongevallenpreventie op het werk. Wat kunnen we doen om de werknemers nog meer te sensibiliseren?
Christa Sedlatschek: “Een van de belangrijkste obstakels is dat mensen de risico’s niet kennen. Dat probleem geldt vooral voor kleine organisaties. Volgens het Europese ESENER-onderzoek wordt in 12% van de bedrijven die geen regelmatige gezondheids- en veiligheidscontroles uitvoeren het vaakst de volgende reden opgevoerd: ‘Het is niet nodig, want we hebben geen ernstige problemen’ (71%). Als de EU het aantal ongevallen op de werkplaatsen met een kwart wil terugdringen, moeten deze bedrijven dus dringend gesensibiliseerd worden.”
“ESENER heeft aangetoond dat een actief engagement van de werkgevers met hun werknemers en de hele logistieke keten de effectiefste manier is om de veiligheid en gezondheid op het werk te verbeteren. In die optiek richt de volgende campagne van de EU-OSHA over gezonde werkplaatsen, genaamd ‘Samenwerken om risico’s te voorkomen’, zich op meer steun aan de werkgevers, werknemers, hun vertegenwoordigers, de hele logistieke keten en andere ontvangende partijen, zodat ze kunnen samenwerken om de risico’s op de werkplaats te verminderen. Vooral kleine bedrijven zullen uitgenodigd worden om deel te nemen.”
Is het niet de taak van de EU-OSHA om een echte risicopreventiecultuur te ontwikkelen, die leidt tot een betere anticipatie en risicobeheer?
Christa Sedlatschek: “De EU-OSHA draagt bij aan de vermindering van arbeidsongevallen en -ziekten door kennis over nieuwe en opkomende risico’s op de werkplaats te ontwikkelen. Ons belangrijkste project ‘Voorzorg’ wil verder gaan dan de bestaande risico’s om zo op langere termijn op veranderingen te anticiperen. Door middel van een innovatieve methode richt het zich op de ontwikkeling van schema’s in bepaalde gebieden door verschillende denkbeeldige situaties, die als gevolg van bepaalde technologische ontwikkelingen of veranderingen in de maatschappij ontstaan, en de gevolgen voor de SST ervan te bestuderen. Het is de bedoeling een debat te starten, de gevolgen van bepaalde actieplannen aan de beslissingsbevoegde personen duidelijk te maken en hen te vertellen hoe ze in de toekomst potentiële risico’s kunnen vermijden. Zo gaat het bij het eerste ‘Voorzorg’ project bijvoorbeeld over ‘groene’ werkplaatsen, d.w.z. werkplaatsen waar een technologie of praktijken gebruikt worden, die ontworpen werden om de impact op het milieu te verminderen. Het is een groeiende sector in Europa, die een groot aantal soorten functies omvat, gaande van hoog- tot laagtechnologische recyclage.”
Onze wereld evolueert constant. Kunnen veiligheid en preventie het ritme van deze ontwikkelingen volgen?
Christa Sedlatschek: “Overal in Europa worden bepaalde problemen omtrent de veiligheid en gezondheid op het werk opgelost of verminderd, terwijl andere problemen blijven aanhouden, zoals musculoskeletale aandoeningen, stress, geweld op het werk, biologische gevaren of arbeidsziekten zoals huidproblemen, astma of zelfs kanker. Bovendien zorgt de evolutie van professionele omgevingen voor nieuwe risico’s. In de toekomst zouden traditionele preventieve maatregelen vervangen of aangevuld kunnen worden door een holistische aanpak en innovatieve praktijken. Daarom wordt het bevorderen van de gezondheid op het werk een belangrijk aspect voor de gezondheids- en veiligheidsprofessionals. De werkgevers moeten weten dat het bevorderen van de gezondheid in het algemeen kan bijdragen aan een beter SST beheer en de sociale verantwoordelijkheid van hun onderneming kan doen toenemen. Veel ondernemingen zijn er nu al van overtuigd dat naast kwaliteit, productiviteit en winst ook veiligheid en gezondheid cruciaal zijn en risicobeheer van bij het begin moet ingepland worden. Als het ethische aspect van een goede veiligheid en gezondheid belangrijk blijft, moet er ook gewezen worden op de economische haalbaarheid ervan. Een stevig veiligheids- en gezondheidsbeleid is ook goed voor de zaken. De EU-OSHA blijft economische stimuleringsmaatregelen opstellen om ondernemingen aan te moedigen in de veiligheid en gezondheid van hun werknemers te investeren.”
“En uiteindelijk blijft ook een preventiecultuur heel belangrijk. Er wordt duidelijk vooruitgang geboekt, maar de integratie van SST in de opleiding en elke ander beleidsdomein zoals gezondheid, verkeer, tewerkstelling en milieu moet voortdurend versterkt blijven worden.”
De campagnedoelstellingen 2012-2013
De nieuwe campagne voor gezonde werkplaatsen 2012-2013 van de EU-OSHA richt zich op de volgende strategische doelstellingen:
• de centrale boodschap bekendmaken waarrond de werknemers en kaders moeten samenwerken om de risico’s te verminderen, en dat omwille van praktische, juridische, economische en ethische redenen
• de werkgevers duidelijke en eenvoudige richtlijnen geven omdat zij de specifieke risico’s op het werk beheren, en dat in samenspraak met de werknemers en hun vertegenwoordigers
• advies, informatie en praktische tools ter beschikking stellen om een risicopreventiecultuur te bevorderen, vooral in kleine en middelgrote ondernemingen
• het invoeren van een veiligheids- en gezondheidsbeleid op het werk in het sociale verantwoordelijkheidsbeleid van de ondernemingen aanmoedigen
• de basis leggen voor een duurzamere risicopreventiecultuur in Europa.
Christa Sedlatschek: «We moeten ook sociale partners laten aansluiten, zowel op niveau van de EU als individuele organisaties. En we moeten een risicopreventiecultuur op de Europese werkplaatsen aanmoedigen, wat wil zeggen dat we zelfs de kleinste bedrijven moeten bereiken, sensibiliseren en advies en duidelijke richtlijnen geven.»
