ENGINEERINGNET.BE - Banaan is een essentieel onderdeel van het dieet van ruim 400 miljoen mensen in het Globale Zuiden.
Omdat de bananen die wij eten geen zaden hebben, moeten boeren bananenplanten stekken voor het aanleggen van plantages. Als resultaat zijn alle planten genetisch identiek.
"Dit heeft als nadeel dat ze vatbaar zijn voor dezelfde ziektes en weersomstandigheden. De klimaatverandering stelt bananentelers voor steeds grotere uitdagingen om hun plantages te beschermen", aldus professor plantenbiotechniek Hervé Vanderschuren.
Genetische mutaties ontstaan continu in planten en dieren. Denk maar aan het Belgisch witblauw: een koeienras waarbij een toevallige mutatie zorgde voor een sterke spiergroei.
Boeren kozen dieren met die mutatie voor het kweken van nieuwe kalveren om de mutatie in hun veestapel te houden en een hoge vleesproductie te bekomen. Deze klassieke manier van verbetering is door de steriliteit bij bananen niet mogelijk.
“We moeten nieuwe manieren ontwikkelen om banaangewassen te beschermen”, zegt Vanderschuren. “Daarom zochten we naar een manier om het DNA van de banaan te wijzigen die kan voldoen aan de strikte Europese regelgeving rond het genetisch aanpassen van gewassen.”
De techniek, ontwikkeld door het KU Leuven-lab voor verbetering van tropische gewassen, voegt geen stukje extra DNA aan de banaan toe.
Dat is immers hét belangrijkste criterium van de Europese regelgeving en de reden waarom commercialisatie van genetisch gewijzigde organismen nog niet toegelaten is.
De methode zal bijdragen aan een veilige manier om bananen en andere steriele gewassen, zoals aardappel en maniok, genetisch te verbeteren.
"Onze techniek is gebaseerd op de CRISPR-methode en past één letter in de genetische code aan. We voegen dus geen ‘vreemd’ DNA toe. De mutatie had ook per toeval kunnen ontstaan, net zoals bij het Belgisch witblauw", stelt Vanderschuren.
Op dit moment zijn landen buiten Europa al bezig met het commercialiseren van gewassen zoals maïs, aardappel en tomaat, die met behulp van de CRISPR-technologie werden verbeterd.
“We kunnen als Europa niet achterblijven en moeten op zoek naar innovatieve manieren om gewassen op een veilige manier weerbaar te maken”, aldus Vanderschuren.
In 2024 werd positief gestemd voor de CRISPR-benadering voor het verbeteren van gewassen in het Europese Parlement. Op dit moment bekijkt de Europese Raad of de CRISPR-methode goedgekeurd kan worden voor gewassen bedoeld voor consumptie.
Dankzij het onderzoek van het team van professor Vanderschuren, in samenwerking met The Alliance of Bioversity and CIAT, staat een veilige methode op punt om steriele, tropische gewassen gericht aan te passen. Ze onderzoeken momenteel welke genetische aanpassingen zinvol kunnen zijn voor telers.
“KU Leuven heeft met ruim 1.700 soorten de grootste bananencollectie ter wereld. We zullen hun genetische codes vergelijken om te achterhalen welke mutaties kunnen zorgen voor bepaalde positieve eigenschappen, zoals resistentie tegen een ziekte”, aldus Vanderschuren.
