ENGINEERINGNET.BE - Allianz Trade bekeek naast lithium ook andere 'kritische' metalen. "De heftige prijsbewegingen van kritieke metalen zitten de wereldwijde energietransitie dwars," zegt directeur risk underwriting Benelux Johan Geeroms.
"Het veroorzaakt onzekerheid, waardoor investeerders op de rem trappen. Dit uitstel is voor Europa slecht nieuws want de Europese Unie wil net in de winning van kritieke metalen een inhaalslag maken, om de afhankelijkheid van landen als China te verkleinen. Het tegenovergestelde gebeurt."
Metalen zoals lithium, kobalt en nikkel, koper en de zeldzame aardmetalen zijn essentieel voor de productie van o.a. batterijen, energieopslag, elektrische voertuigen, windturbines en zonnepanelen en cruciaal voor de energietransitie.
"Gezien de vele klimaatmaatregelen zouden deze metalen een goudmijn moeten zijn, maar het huidige marktbeeld is anders. De vraag naar deze metalen neemt enorm toe. Wereldwijde klimaatdoelen zijn zonder kritieke metalen onhaalbaar. Je verwacht daardoor een prijsopdrijvende werking.
Maar we zien heftige dalingen. Een belangrijke oorzaak van de prijsdaling van lithium is de forse stijging van het aanbod, sinds 2021 met 70%." Verder speelt volgens Geeroms ook speculatie een belangrijke rol bij de prijsbeweging.
Kloof almaar dieper
"De prijsbewegingen hebben een fnuikend effect. Mijnbouw vergt langetermijninvesteringen. De 'mining lead time,' de tijd tussen de ontdekking van het metaal en de commerciële exploitatie, is toegenomen. Die bedraagt nu 18 jaar, tegenover 13 jaar in de periode 2005-2009. Dit betekent dat het steeds langer duurt om de investering terug te verdienen. Samen met de heftige prijsbeweging maakt dit potentiële investeerders terughoudend."
Voor Europa pakt dat slecht uit.
"Net als met olie zie je de afhankelijkheid toenemen. Dat maakt de EU kwetsbaar voor manipulatie en handelsoorlogen. Je krijgt dan naast de OPEC een soort OMEC. Landen mét metalen bepalen de prijs en het aanbod. Europa probeert daar wel onderuit te komen, maar met de huidige marktontwikkelingen wordt dat alleen maar moeilijker."
De Europese CRM-wetgeving (Critical Raw Materials) stelt onder meer dat Europa van 18 geselecteerde grondstoffen 10% uit eigen mijnen wil winnen. "Onze researchafdeling heeft aangetoond dat dit een heel moeilijk verhaal gaat worden," stelt Geeroms. "In onze ogen is het too little too late."
Exploratiebudgetten dalen
Uit de analyse van Allianz Trade blijkt ook dat de exploratiebudgetten voor de winning van zeldzame metalen in 2023 ten opzichte van 2022 wereldwijd daalden met 3%. De kredietverzekeraar verwacht niet dat deze budgetten op korte termijn aanzienlijk zullen stijgen.
"Om aanbodkloven te dichten, zou Brussel allianties en partnerschappen moeten sluiten met mineraalrijke landen. Inzake mijnbouw kan je denken aan maatregelen die het risico voor investeerders gedeeltelijk opvangen. En recycling moet hoog op de agenda staan van zowel overheden als bedrijven."
Europese strategie
De Europese overheid wil dat tegen 2030 10% van de Europese behoeften aan kritieke grondstoffen op het continent zelf worden ontgonnen, om minder afhankelijk te zijn van onder meer China.
"De Europese strategie is gericht op vier pijlers," zegt Kris Piessens, geoloog bij het Belgisch Instituut – en het Museum – voor Natuurwetenschappen (KBIN). "Diversificatie van de import, zuinig gebruik, recyclage en exploitatie van ertsen in Europa. De Europese Commissie heeft er 34 geïdentificeerd als kritiek. We hebben in kaart gebracht waar je deze grondstoffen in onze ondergrond kunt vinden. We vonden dat dit voor ongeveer de helft van die grondstoffen het geval is. Maar er moet nog meer onderzoek gebeuren. Want al kennen we de bovenste aardlagen vrij goed, er zijn slechts bitter weinig boringen uitgevoerd tot op grote diepte, voor een groot deel van het land hebben we geen kennis dieper dan enkele honderden meters."
De geologen weten wel dat bepaalde grondstoffen aanwezig zijn in de ondergrond, maar het blijft een vraag of ze dat in exploiteerbare hoeveelheden zijn en of de huidige technologie die exploitatie mogelijk maakt.
"Van sommige grondstoffen zullen de volumes vermoedelijk marginaal zijn. We moeten in onverwachte hoeken durven kijken. Uit geothermische boringen in de Kempen leerden we dat diepe waterlagen er een hoge concentratie aan lithiumzouten bevatten. Misschien kunnen we dit lithium exploiteren als bijproduct van geothermische warmte."
Belgische reserves
Volgens de pas gepubliceerde atlas van het KBIN bevat het Massief van Stavelot gesteenten met mangaan en lithium en zit de op één na grootste Europese voorraad sedimentair fosfaatgesteente (apatiet) in het Bekken van Bergen. Fosfaat is niet alleen geschikt als meststof, maar is ook een grondstof voor lithium-ijzer-fosfaatbatterijen. Bovendien bevatten fosfaatmineralen vaak ook zeldzame aarden, die een interessant bijproduct kunnen vormen. De sulfide-afzettingen in het zuiden van het zogenaamde (ondergrondse) Massief van Brabant worden geassocieerd met koper, bismut en arseen.
Tot in de negentiende eeuw werd in Plombières, Kelmis en omgeving lood en zink ontgonnen. "De zinklagen bevatten ook kritieke metalen zoals germanium. Vroeger schonk men daaraan geen aandacht," legt Christian Burlet uit, geoloog bij het KBIN.
"Lopende studies proberen te achterhalen of er significante hoeveelheden kritieke metalen aanwezig zijn in de oude heuvels met mijnbouwafval. Met innovatieve technologieën zouden we in de toekomst ook nieuwe lagen kunnen exploiteren in bestaande mijnen en misschien zelfs nieuwe mijnen openen. Naast germanium is ook gallium gedetecteerd in oude ertsmonsters, wat de exploitatie ervan economisch zinvol zou kunnen maken."
Innovatieve mining
"Met nieuwe technologieën bedoel ik vooral robottechnologie. Een van de grootste uitdagingen is het ontwikkelen van robots die in onder water gelopen mijnen kunnen werken. Robots kunnen ook worden ingezet in smallere gangen, wat de stabiliteit van de mijnen ten goede komt én minder ertsafval veroorzaakt."
Om die technologie te ontwikkelen startte een consortium van veertien Europese partners – waarbij het KBIN – het project Robominers. "Maar het zal nog verschillende jaren vergen voor we die technologie in de praktijk zullen kunnen gebruiken."
Een ander project is LIBS-Screen, waaraan van Belgische zijde naast wijzelf ook de universiteiten van Luik, Mons en Leuven deelnemen. "Dit project is gericht op de ontwikkeling van een digitale methode om, met behulp van sensoren op de robots, ertsmonsters te kunnen analyseren, zodat snel beslist kan worden of het zinvol is de robots verder te laten graven op de plaats van de bemonstering," aldus Burlet.
