Magneetvelden waargenomen vlak bij het zwarte gat in de Melkweg

Astronomen, onder andere van de Radboud Universiteit, hebben voor het eerst magneetvelden waargenomen net buiten Sagittarius A*, het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg.

Trefwoorden: #astronomie, #astronoom, #Event Horizon Telescope, #Magneetvelden, #Melkweg, #Radboud Universiteit, #zwart gat

Lees verder

research

( Foto: © M. Weiss/CfA )

ENGINEERINGNET.NL - Voor het begrip van zwarte gaten zijn magneetvelden erg belangrijk, maar het was niet eerder mogelijk om ze zo dicht bij een zwart gat waar te nemen. De waarnemingen vormen een van de eerste resultaten van de Event Horizon Telescope (EHT).

Aan het onderzoek werkten ook twee Nederlandse astronomen mee: Christiaan Brinkerink (promovendus aan de Radboud Universiteit) en Remo Tilanus (Universiteit Leiden). Ze beschrijven dit in een publicatie in Science van 4 december.

De telescoop, die nog in ontwikkeling is, is het enige instrument met de benodigde resolutie voor dit soort waarnemingen. Deze zijn namelijk te vergelijken met het fotograferen van een appel op de maan vanaf de aarde. De EHT bestaat uit een netwerk van gekoppelde radiotelescopen dat functioneert als een enkele telescoop ter grootte van de aarde.

Co-auteur Remo Tilanus: 'Binnen twee tot drie jaar verwachten we de eerste waarneming van Sagittarius A* te kunnen doen die ons daadwerkelijk een zwart gat zal laten zien: een object dat een fundamentele consequentie is van de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein, maar dat tot op heden slechts indirect is waargenomen.'

Brinkerink en Tilanus maken deel uit van het team van Radboud-astronoom Heino Falcke, die van de Europese Onderzoeksraad (ERC) een Synergy Grant heeft gekregen voor het BlackHoleCam-project. Dit project zal onderdeel worden van het gezamenlijke, wereldwijde EHT-consortium dat momenteel wordt gevormd.

Theoretisch was al voorspeld dat magnetische velden een belangrijke rol spelen bij de vorming van de enorme vuurtorenachtige stralingsbundels die bij een zwart gat ontstaan wanneer dat materie uit zijn omgeving opslokt. Maar deze velden waren nog niet eerder rechtstreeks gedetecteerd.

De superzware zwarte gaten in de kernen van melkwegstelsels zijn een soort kosmische stralingsgeneratoren: ze zetten invallende materie om in intense straling. Als zo’n zwart gat ook nog eens om zijn as draait, kan het krachtige stralingsbundels (‘jets’) genereren die duizenden lichtjaren ver reiken.

De astronomen zijn er nu in geslaagd om de polarisatie te meten van de straling die uit de naaste omgeving van Sagittarius A, het superzware zwarte gat in het centrum van onze Melkweg, komt. Deze gepolariseerde straling wordt uitgezonden door elektronen die rond magnetische veldlijnen spiralen.

Het onderzoeksteam ontdekte in sommige gebieden in de buurt van het zwarte gat een verstrengelde warboel aan magnetische veldlijnen en lussen, terwijl het veld elders een veel georganiseerder patroon laat zien.

Vermoed wordt dat dit laatste gebied de plek is waar de jets worden aangedreven.