ENGINEERINGNET.BE - Graancystenematoden en wortellesienematoden zijn in Marokko, en in andere graanproducerende gebieden, belangrijke oorzaken van opbrengstverlies.
De combinatie van traditionele en moleculaire technieken stelde Fouad Mokrini in staat om aaltjes in verschillende Marokkaanse regio’s te inventariseren, correct te identificeren en hun regionale verschillen te bepalen.
Via de ontwikkeling van snelle moleculaire identificatietests voor twee Pratylenchus-soorten draagt de onderzoeker rechtstreeks bij aan de ontwikkeling van programma’s die aaltjes snel en gericht aanpakken.
In België oogsten boeren tussen acht en negen ton tarwe per hectare dankzij onze ideale bodem, het gunstige klimaat en de intensieve productiemethoden. Veel derdewereldlanden bijvoorbeeld komen echter nauwelijks aan twee ton per hectare.
Graancystenematoden (CCN) en wortellesienematoden (RLN) zijn belangrijke plantparasitaire nematoden van tarwe en komen voor in de meeste regio’s in de wereld waar graan wordt geteeld.
Aangezien er weinig informatie bestaat over het voorkomen van CCN en RLN soorten in Marokko, werd er in 2011 een survey georganiseerd naar deze nematoden. In totaal werden 75 grond- en wortelmonsters genomen in velden uit de Gharb, Saiss, Zaers en Chaouia regio’s, voorafgaand aan de oogst van tarwe en gerst.
Uit dit onderzoek bleek dat het in Marokko voornamelijk Heterodera avenae (CCN), maar ook de wortellesieaaltjes Pratylinchus thornei en P. penetrans zijn die de opbrengst in het gedrang brengen. In tegenstelling tot schimmelziekten en insectenschade zijn symptomen van nematodenaantasting moeilijk herkenbaar.
Als je, na extractie van de nematoden, met een microscoop wil vaststellen over welke soorten het gaat, dan moet je een bijzonder goed opgeleide specialist zijn, want binnen de genera Heterodera en Pratylenchus bestaan tientallen soorten.
Daarom onderzocht Fouad Mokrini zowel de zichtbare kenmerken van de aaltjes en hun cysten, als de opbouw van hun erfelijk materiaal, en dat voor verschillende populaties van aaltjes uit verschillende regio’s.
Die analyses bevestigden de aanwezigheid van 2 soorten CCN, namelijk Heterodera avenae en H. latipons. Binnen de RLN werd vooral Pratylenchus penetrans gevonden, een soort die ook bij ons in veel gewassen schade aanricht. Op de tweede plaats kwam P. thornei, en werden ook populaties van P. pseudocoffeae en P. pinguicaudatus ontdekt.
Omdat Pratylenchus penetrans en P. thornei veelvuldig voorkomen, ontwikkelde Mokrini voor deze soorten een snelle opsporings- en kwantificatietest, op basis van qPCR. Deze tests laten toe dat personen zonder expertise in nematodetaxonomie een snelle identificatie kunnen uitvoeren.
De moleculaire technieken die op punt werden gezet om precies te bepalen welke en hoeveel schadelijke aaltjes er zich in de Marokkaanse landbouwbodems bevinden, werden ook toegepast in de resistentieveredeling.
In dat kader screende Mokrini 25 tarwelijnen die werden ontwikkeld aan het CIMMYT, het International Maize and Wheat Improvement Center. Hij evalueerde het resistentieniveau op basis van het aantal aaltjes geëxtraheerd uit zowel wortels als grond van elke tarwelijn.
Via zijn analyses werd duidelijk dat drie lijnen resistent zijn tegen P. thornei en één daarvan ook tegen P. penetrans. Daarna infecteerde hij de resistente lijnen ook met H. avenae, omdat deze cysteaaltjes vaak samen in het veld voorkomen met Pratylenchus spp. Hierbij bleek dat de resistenties tegen P. penetrans en P. thornei, behouden blijven, ook al infecteert het cysteaaltje mee de wortels.
De gevolgen van co-infectie zijn dus beperkt. Deze kennis is waardevol voor verdelingsprogramma’s van tarwe, in Marokko en in de rest van de wereld.
(bron: ILVO) (foto:
