Download het artikel in 
ENGINEERINGNET.BE - De hamvraag is hoe een kerncentrale - in dit geval die van Doel - erin slaagt om nieuwe mensen te vinden in een omgeving waarin heel wat Antwerpse havenbedrijven dezelfde technische profielen zoeken én anderzijds de Belgische wetgeving voorziet dat tegen 2025 alle Belgische kerncentrales dicht moeten.
In Doel is 1/3 van het personeelsbestand actief in het maintenance-departement (320 personen + 35 kaderleden). Daar komen op dagbasis gemiddeld nog eens een 400-tal onderhoudscontractanten bij voor de hele site. Al deze mensen kunnen zich een beetje tot de 'elitetroepen' van de Belgische maintenance rekenen.
Want hoewel veiligheid in elke bedrijfstak belangrijk is, is dat op een kerncentrale dé absolute topprioriteit. Wie werkt in een kerncentrale kan zich geen fouten veroorloven. ENGIE Electrabel werft daarom sterke profielen aan, begeleidt en traint deze intensief én heeft specifieke programma’s ontworpen gericht op voorkoming van menselijke fouten. Daarnaast is ook de hardware, de installatie zelf, zodanig ontworpen dat die zich bij de minste kleine onregelmatigheid veilig uitschakelt.
Peter Moens, Departementshoofd Maintenance bij de kerncentrale in Doel: «Het is evident dat we een nieuwkomer niet zomaar meteen alleen aan de slag laten gaan in onze installatie. We hebben een ‘doorgroei’-systeem dat op ervaring, opleidingen en coaching is gebaseerd, en dit zowel qua actieterrein als functie. Mensen met een bachelordiploma kunnen bijvoorbeeld na enkele jaren ‘eerste technieker’ worden, om dan door te stromen naar de functie van werkvoorbereider.
Vervolgens bestaat de mogelijkheid om onderchef of – als ze zich willen specialiseren – deskundige van specifieke systemen te worden. Telkens wordt wel een bepaalde maturiteit verwacht én zal de kandidaat in verschillende examens moeten slagen. Die testen richten zich niet enkel op technische kennis maar ook op gedragsmatige competenties. Voor een sterke veiligheidscultuur hebben we immers mensen nodig voor wie een kordaat veiligheidsgedrag een tweede natuur is».
Uitgebreide selectieprocedure
Het is evident dat een kerncentrale erg zorgvuldig te werk gaat bij het rekruteren van nieuwe mensen voor de kerncentrales. Kandidaten moeten eerst een technische proef afleggen om hun kennis te testen. Vervolgens krijgen ze verschillende psycho-sociale testen. Wie dan weerhouden is, zal tenslotte ook nog een gesprek met het lijnmanagement moeten voeren.
Moens: «Vooraleer iemand op onze nucleaire sites mag starten, wordt hij of zij aansluitend nog gescreend door de bevoegde overheidsinstanties. Dit geldt trouwens ook voor alle onderaannemers. Iedereen die de site betreedt – zelfs het poets- en keukenpersoneel - moet trouwens voorafgaand ook een vierdaagse opleiding over nucleaire veiligheid volgen. Daar is een examen aan gekoppeld. En wie geen minimum score haalt, mag niet binnen op onze nucleaire sites».
Continue training
Eenmaal aan de slag, zijn er geregeld trainingen: algemene veiligheidsopleidingen, nucleaire reglementering, cursussen over het ontwerp van een centrale, stralingsbescherming, opleiding rond foutpreventietechnieken, ...
Jaarlijks moet iedereen op de site ook een algemene veiligheids- en milieuopleiding volgen, waarbij vooral verwachtingen op het vlak van gedrag centraal staan. Moens: «Tevens zijn er het hele jaar door informatiesessies over de projecten waarmee we bezig zijn. En voor de maintenance-ploeg bestaat er ook een initiële meerdaagse opleiding over hoe een reactor functioneert, dit om ze te leren begrijpen wat de gevolgen van een foutieve ingreep kunnen zijn.
Wie in een Belgische kerncentrale wil werken, moet dus bereid zijn om heel veel trainingen te volgen. Ons opleidingsratio is 6 à 7%, wat betekent dat van de 100 gewerkte uren 6 à 7 uur aan opleidingen worden besteed».
Nood aan extra technici
De externe grondige screening, de strenge aanwervingsprocedure, de vele opleidingen en het dagdagelijks besef van je persoonlijke verantwoordelijkheid als je werkt in een kerncentrale: het lijkt een moeilijke cocktail te zijn om überhaupt mensen te vinden.
En ENGIE Electrabel heeft wel degelijk vacatures voor de onderhoudsdienst van de kerncentrale van Doel. Sinds vorig zijn er 250 vacatures voor technici geopend (waarvan intussen een tweehonderdtal zijn ingevuld). Moens: «Enkele jaren geleden had de federale overheid besloten dat de centrales Doel 1 en 2 in 2015 de deuren zouden moeten sluiten.
Dus hadden we daar de jaren voordien op geanticipeerd door bijvoorbeeld uitstappende collega’s niet meer te vervangen en intern te reorganiseren. Maar eind 2014 kwam dan, in het kader van de bevoorradingszekerheid van ons land, de beslissing om Doel 1 en 2 toch 10 jaar langer open te houden.
Dit betekende voor ons dat we naar 2019 toe nu een intensief investeringsprogramma dienden uit te werken, gericht op de 10 jaar langere veilige uitbating van onze centrales en daarvoor hadden we nieuwe mensen nodig. Hierbij komt dan ook dat we de komende jaren nog veel uitstappende collega’s hebben met als resultaat dat we 250 extra technici nodig hadden».
Troeven bij het rekruteren
De zoektocht naar geschikte kandidaten verloopt eerder moeizaam. Want naast de eerder aangegeven randvoorwaarden, is er ook nog de ligging van de kerncentrale van Doel.
Moens: «Onze site bevindt zich midden in het Antwerpse havengebied. Heel wat grote bedrijven zoeken hier dezelfde technische profielen. De concurrentie om technische mensen binnen te halen, is dus gigantisch. Gelukkig hebben we enkele grote troeven. Naast een competitief loonpakket, de carrièremogelijkheden binnen een grote internationale onderneming én de vele opleidingen blijkt ook de werkzekerheid een grote aantrekkingskracht op kandidaten uit te oefenen.
Ja, volgens de huidige wetgeving moeten onze centrales tegen 2025 allemaal dicht, maar anderzijds, hoeveel bedrijven kunnen nu nog 10 jaar zekerheid bieden? En zelfs na de uitstap uit kernenergie in 2025 zal hier voor de meeste technische mensen nog werk zijn. De stopzetting en ontmanteling van een kerncentrale duurt immers jaren en vergt ook mensen met kennis ervaring in onze installaties.
Onze onderneming heeft ook technici nodig voor onze andere activiteiten want op dit moment is ons bedrijf de grootste producent van hernieuwbare energie in België én we willen dit ook blijven. Er worden dus heel wat projecten gepland op dit vlak waar we ook gedreven technici voor nodig hebben».
Vergrijzingsproblematiek
ENGIE Electrabel probeert voor de kerncentrale van Doel een maximum aan schoolverlaters (zowel bachelors als ingenieurs) aan te werven om de technische functies in te vullen.
Natuurlijk heeft Doel ook nood aan mensen met ervaring, vooral werkvoorbereiders. Maar het gros zijn toch schoolverlaters of jonge technici, gewoonweg omdat de kerncentrale aan ‘verschuiving van personeel’ doet. Moens: «We kampen met een grote vergrijzing.
Gemiddeld zullen we in de komende jaren elk jaar van zo’n dertigtal collega’s afscheid moeten nemen. Dankzij onze interne carrièremogelijkheden zijn dat vaak mensen op een hoger niveau of met een sterke specialisatie. Medewerkers die niet zomaar door eender wie kunnen worden vervangen dus.»
«Vandaar dat we ons eigen personeel deze functies laten invullen, door middel van opleidingen en een dubbelloopperiode waarbij diegene die weggaat constant samenwerkt met diegene die hem zal opvolgen. Daarnaast borgen we de kennis in al onze procedures, via opleidingen en coachings.
Om je een idee te geven: vandaag hebben we 250.000 procedures in ons documentbeheersysteem SAP ter beschikking. Voor de allerkleinste handeling bestaat een instructie die de veiligheidsvoorschriften, de uit te voeren stappen, de opgedane ervaring en de organisatie beschrijft».
Wereldwijd streven naar excellentie
De meer dan 300 medewerkers van de onderhoudsdienst zijn verdeeld over vijf afdelingen: Mechanisch-statisch (afsluiters, warmtewisselaars en leidingwerk), mechanisch-draaiend (rotating equipment), elektrisch (van vermogenschakelaars, over elektrische beveiligingen en batterijen, tot hoogspanning), instrumentation & control (elektronica, zwakstroom, reactorbeveiliging, instrumentatie, regelingen, site security, ...) en technische ondersteuning (stellingbouw, laswerken, werkplaats gebouwen, isolatie, predictieve controles).
Daarnaast is er eveneens de afdeling coördinatie die zich bezighoudt met de planning – dagelijks en tijdens revisies/stops. Moens: «In grote lijnen is de organisatiestructuur van kerncentrales over de hele wereld gelijkaardig dankzij de richtlijnen van de World Association of Nuclear Operators, een organisatie die na Tsjernobyl in het leven werd geroepen om continue verbetering en een niveau van excellentie in de hele nucleaire sector te bewerkstelligen.
Ook de manier waarop we werken – inclusief het onderhoud – is gebaseerd op de richtlijnen van deze organisatie. Periodiek ontvangt elk WANO-lid trouwens een team van internationale experten op de site om de organisatie en werkpraktijken te bekijken en te vergelijken met de beste internationale standaarden.
Uit dergelijk bezoek volgt dan de erkenning van goede praktijken en de definiëring van een aantal aanbevelingen tot verbetering. Zo helpen we allemaal elkaar om het hoogste niveau van excellentie te bereiken. Maar er is nog een pluspunt: we krijgen zelf ook regelmatig de kans om dergelijke bezoeken uit te voeren in andere kerncentrales.
En door te zien hoe concullega’s bepaalde problemen aanpakken, leer je natuurlijk ook gigantisch veel bij dat je dan in jouw plant kunt toepassen. Wat trouwens uniek is in onze sector, is dat nucleaire veiligheid een gemeenschappelijk doel is dat alle concurrentie overstijgt. In de realiteit vertaalt zich dat in een enorme openheid, informatie-uitwisseling en zelfs hulp bij nucleair-technische problemen van bedrijven die direct concurrent zijn».
Accent op preventief onderhoud
In een kerncentrale ligt ligt het accent voornamelijk op preventief/predictief onderhoud. En hier gaat de kerncentrale soms erg ver in. Moens: «Zo hebben we bijvoorbeeld veiligheidsinjectiepompen die in geval van nood water naar de reactor moet pompen.
Deze hebben dit nog nooit moeten doen, uitgezonderd dan tijdens de wettelijk verplichte testen. Ondanks het minieme aantal draaiuren, worden die periodiek volledig uit elkaar gehaald en gereviseerd. Op de site staan 27 dieselgeneratoren om in geval van een black-out in stroom te voorzien. Deze toestellen zijn ontworpen om 24/7 te draaien, maar bij ons draaien ze normaal gezien maar één uur per maand voor de wettelijk verplichte belastingstest.
Om zeker te zijn dat ze functioneren op het moment dat het mocht nodig zijn, worden ze om de achttien maanden volledig gereviseerd. Meer nog: we werken met drievoudige redundantie. Met andere woorden: elke belangrijke installatie is in drievoud uitgerust. Zowel in Doel als in Thihange hebben we ook een dubbele, onafhankelijke controlezaal.
Mocht de controle- of machinezaal niet meer gebruikt kunnen worden, dan nog kunnen we vanuit de gebunkerde controlezaal alles veilig stil leggen. Dat is een unicum in de wereld, en meteen ook een reden waarom wij zoveel equipment te onderhouden hebben».
(foto's: ENGIE Electrabel)
door Els Jonckheere, Maintenance Magazine
Kadertekst:
Extra veiligheidsmaatregelen na 5 augustus
Wie denkt aan de kerncentrale van Doel, denkt terug aan
5 augustus 2014 toen iemand bewust de centrale Doel 4 uitschakelde. ENGIE Electrabel wil over dit voorval niet te veel uitweiden gezien het onderzoek nog loopt.
Woordvoerster Els De Clercq: «Onze centrales zijn erop voorzien om bij de minste onregelmatigheid zichzelf veilig uit te schakelen. Het voorval van 5 augustus heeft onze onderneming geld gekost door verlies van productie én herstellingskosten, maar heeft nooit de veiligheid geïmpacteerd.
Vanzelfsprekend hebben we wel lessen getrokken uit deze gebeurtenissen en werden er in overleg met het FANC heel wat bijkomende veiligheidsmaatregelen genomen. Het aantal camera’s op de volledige site werd aanzienlijk uitgebreid, bepaalde belangrijke installaties zijn extra vergrendeld, bepaalde zones mogen door de medewerkers niet meer alleen worden betreden, de toegangsmodaliteiten en -controles werden verscherpt,...
Naar aanleiding van de recente internationale gebeurtenissen is sinds enige tijd ook een gewapend interventieteam 24/7 aanwezig». Ook is het een standaard dat iedereen die in een Belgische kerncentrale komt werken - eigen personeel én contractanten - wordt gescreend door de bevoegde overheidsinstanties. En iedereen is verplicht alle veranderingen in zijn of haar privéleven te melden: een nieuwe partner, trouwen, veranderen van woonplaats,...
De screenings worden om de vijf jaar herhaald. De Clercq: «Conform de Belgische wetgeving worden deze screenings uitgevoerd door de Nationale Veiligheidsoverheid. Wij krijgen enkel een positief of negatief advies, dus geen informatie waarom iemand onze site niet mag betreden, omwille van duidelijke privacy regels».
(EJ)
