ENGINEERINGNET.BE - Het project Circularia, ondersteund door Vlaanderen Circulair, heeft als ambitie om een kennisplatform te worden voor de circulaire bouweconomie, en hierbij de kritische succesfactoren te definiëren voor processen in de circulaire bouweconomie, van idee tot gebruik. In nauwe samenwerking met David Nassen (IDEA Consult) legt Christophe Hautier, managing director van ORI, de basis voor het project Circularia.
Om dit op een unieke manier aan te pakken, wordt er in de eerste fase van het project samengewerkt met organisaties die lokale ambtenaren vertegenwoordigen binnen de vrije tijd (jeugd), sport en cultuursector. Op die manier brengen we de technische kennis en expertise van advies- en inge-nieursbureaus samen met sectoren die meer en meer te maken krijgen met circulaire bouwprojecten.
Er zal ruimte ontstaan voor een open dialoog, zonder druk van budget of deadline, waardoor we creatief naar de vrijetijdsinfrastructuur van de toekomst kunnen kijken. Bouwen draait namelijk niet enkel om het bouwen van gebouwen en infrastructuur, het gaat ook over het realiseren van maatschappelijk relevante voorzieningen die gebruikt kunnen worden door diverse generaties.
Fictief bouwproces doorlopen
Het is niet de bedoeling dat er samengewerkt wordt aan een concreet bouwproject, maar wel dat er een fictief bouwproces doorlopen wordt. De focus hierbij wordt gelegd op de maatschappelijke relevantie van bouwprojecten, het langetermijnperspectief is het vertrekpunt. Een beter begrip van elkaars taal- en begrippenkader en creatie van vertrouwen tussen de verschillende actoren is één van de belangrijke doelstellingen.
De lessons learned worden gaandeweg vastgelegd in een whitepaper en vertaald in handige tools. De website www.circularia.be zal parallel opgebouwd worden en een waardevol kennisplatform worden voor actoren actief binnen een circulair bouwproces. In latere fasen van het project worden de processen die gedefinieerd worden herhaald voor andere sectoren, wat de aanpak des te waardevoller maakt.
Voorstelling van de sectoren cult! vzw
cult! vzw is de netwerkorganisatie van cultuurhuizen in Vlaanderen en Brussel. Als organisatie proberen ze in te zetten op de toekomstgerichte vraagstukken die spelen bij de cultuurhuizen, van visie tot programmatie, van infrastructuur tot uitwisseling. Onlosmakelijk zijn daar ook vernieuwende vormen van bouwen en (her)denken mee verbonden, zoals circulair bouwen. Aangezien het een relatief nieuw onderwerp is voor veel van de leden van cult!, is het belangrijk om hen eerst uitgebreid te laten kennismaken met het concept en de vele toepassingen hiervan. Ze geloven dat een samenwerking met advies- en ingenieursbureaus enkel tot meer en vernieuwende ideeën kan komen.
Circulair bouwen zal in de toekomst steeds meer aanwezig zijn, aangezien dit aansluit bij wat veel lokale besturen nu al proberen toepassen: hoe herdenk je een locatie, hoe zorg je dat materiaal gerecupereerd wordt en een nieuwe bestemming krijgt? Een cultuurhuis is een plaats waar presentatie, denken en maken samenkomen, en waar verschillende gebruikersgroepen de revue passeren: van voorstellingen tot workshops, van expo’s tot ateliers en festivals.
Bataljong
Bataljong is een ledenorganisatie van lokale besturen, waar geijverd wordt voor meer, beter en breder jeugdbeleid in Vlaamse steden en gemeenten. Ze ondersteunen, verbinden en inspireren jeugdambtenaren, schepenen van jeugd en jeugdraden om samen werk te maken van het jeugdbeleid van de toekomst. Circulair bouwen is relatief nieuw en nog niet echt geïntegreerd in de werking van Bataljong. Ze zetten met Circularia de eerste stappen om samen met de leden expertise op te bouwen. Circulair bouwen kan bijdragen aan het op een doordachte en creatieve manier aanpakken en creëren van flexibiliteit en de veranderingen die daarbij horen.
Het contact met advies- en ingenieursbureaus helpt om een dieper inzicht te krijgen in de verschillende aspecten van circulair bouwen en in de ‘technische taal’ en manier van denken die daarbij komt kijken. Om mee na te kunnen denken over infrastructuur binnen de gemeente is een basisinzicht in de principes en technische aspecten een grote meerwaarde. Ruimte creëren voor kinderen en jongeren binnen de gemeente is dikwijls een hele uitdaging. De ruimte die beschikbaar is moeten we dus zo optimaal mogelijk benutten. Daarbij kunnen de principes van circulair bouwen een meerwaarde zijn om infrastructuur langer relevant en optimaal benutbaar te maken. Daarnaast is er veel ruimte die door het implementeren van de principes van circulair (ver)bouwen meer plaats voor kinderen en jongeren kan betekenen.
Netwerk Lokaal Sportbeleid
In een drukbezet sportlandschap focust de ledenvereniging en kenniscentrum Netwerk Lokaal Sportbeleid zich op professionals in het lokale sportbeleid. Ze zijn het netwerk van ambtenaren actief in én betrokken bij gemeentelijk sportbeleid, sport- en vrijetijdsdiensten, schepenen en verantwoordelijken van sportinfrastructuren, zwembaden en recreatiecentra. Steeds wordt er een constante afweging gemaakt tussen budget en duurzaamheid, en toekomstbestendigheid van nieuwe sportcomplexen. Circulariteit vindt vooral zijn weg binnen het beheer van sporthallen. Het bemeubelen van de complexen, het inrichten voor multifunctioneel en veranderend gebruik, zodat de complexen ook bij veranderende noden relevant kunnen blijven, en zo hun volledige levensspanne hun nut voor de gemeente kunnen bewijzen.
Het echt circulair aanpakken van nieuwe projecten is een pak complexer. Er worden regelmatig nieuwe sportinfrastructuren gebouwd en de duurzaamheid van deze gebouwen wordt steeds belangrijker. Toch ervaren sportambtenaren nog twee grote uitdagingen die echt circulair bouwen in de weg staan. Deze infrastructuur moet vaak binnen strakke budgetten gebouwd worden, wat een grote uitdaging is om aan de gevraagde eisen in oppervlaktes, aantal zalen, en technische kwaliteit te voldoen. De extra kost om dit alles circulair aan te pakken betekent meestal het inleveren van iets anders. Ten tweede worden de ambtenaren en gebruikers vaak ingeschakeld om de verwachtingen juist te krijgen, maar eens de plannen op tafel liggen verhuist het dossier naar een andere stadsdienst, die de bouw uitwerkt. Hoe overtuigd deze diensten ook zijn van circulair bouwen, de aanpak moet matchen met een visie van een lokaal bestuur.
De toekomst van circulair bouwen
In al deze sectoren is er zeker ruimte voor circulair bouwen. In de jaren 60-70 zijn heel wat zwembaden, sporthallen … gebouwd die aan opfrissing of vervanging toe zijn. Lokale besturen staan nu vaak voor de keuze tussen zwaar investeren in totale vernieuwing van de infrastructuur of de levensduur van de gebouwen rekken. Zij die nu durven kiezen voor circulaire investeringen zullen in de toekomst minder voor deze keuze gezet worden. Noodzakelijk voor deze aanpak is natuurlijk wel een grote samenwerking tussen verschillende diensten van de gemeente. Een goede materiaaldatabank en een langetermijnvisie en -planning over de evolutie van alle gemeentelijke infrastructuur.
Samen kijken naar verwachtingen, specifieke uitdagingen van gebouw en infrastructuur, waar lokale ambtenaren alles over weten enerzijds en de bouwtechnische mogelijkheden en evoluties, waar de ingenieurs en adviesbureaus in excelleren, is wat nodig is om traditionele gedachten te doorbreken. Circularia kan de deur op een kier zetten waar gemeenten of steden met een grote overtuiging zich kunnen doorwringen. Deze voorbeelden zullen dan weer inspirerend werken. Eens er een proof of concept is kan wetgeving volgen en zo kunnen deze use cases het voortouw nemen naar het bouwen van de toekomst.
