ENGINEERINGNET.BE - Zoveel blijkt uit een onderzoek, voor en na de invasie, van ‘s werelds grootste kredietverzekeraar Allianz Trade. In België krijgen vooral kmo’s het zwaar te verduren, ook freelance ingenieurs en technici blijven in dit complexe economische klimaat mogelijk niet gespaard van wanbetalingen. Alert zijn en risico spreiden is de boodschap.
Allianz Trade Global bevroeg dit jaar 3.000 exporteurs in de Verenigde Staten, China, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Duitsland. Het eerste onderzoek werd uitgevoerd van begin januari tot midden februari, bij het begin van de invasie in Oekraïne.
Begin maart werden gedurende drie weken nog eens 450 bedrijven in Europa bevraagd. Het doembeeld dat opduikt is een wijdverspreide recessie in de komende kwartalen. Beide onderzoeken tonen namelijk drie duidelijke trends. “Steeds meer bedrijven zetten zich schrap voor de klap die de omzet dit jaar zal krijgen.
Ze vrezen een structurele terugval van de vraag naarmate het conflict langer duurt. En ze zijn ook beducht voor meer wanbetalingen. Voor de inval in Oekraïne verwachtte minder dan een derde van de ondervraagde bedrijven een verhoging van wanbetalingsrisico’s in de komende zes tot twaalf maanden. Vandaag verwacht al 51% dat in Europa”, weet Johan L.P. Geeroms, Director Risk Underwriting Benelux bij Allianz Trade.
Optimisme gebroken
Wanbetaling is daarmee terug van weggeweest. Liefst 58% van de Duitse exporteurs ziet het somber in. Geeroms verklaart het zo: “Het optimisme over de heropening van de economie na de pandemie is door de Russische invasie gebroken. We verkeerden nog in herstelmodus van de coronacrisis toen de oorlog in Oekraïne uitbrak. Die heeft de problemen met onder meer de waardeketen alleen maar verergerd, de prijzen nog verder de hoogte in gejaagd.
Consumenten zijn pessimistischer dan ooit over de economie. En ook aan de kant van de producenten krijgt het vertrouwen klap na klap. Bedrijven voelen echt de gevolgen nu de oorlog langer voortduurt. Zo is 56% van de exporteurs die we spraken diep ongerust over de aanhoudend hoge energieprijzen. Hogere grondstofprijzen, hogere financieringskosten en langdurige verstoringen van de toeleveringsketen drijven namelijk de exportkosten nog verder op.”
Hoge inflatie
De Belgische economie kreunt onder deze omstandigheden. Een exportgericht land als België is veel ontvankelijker voor dergelijke internationale ontwikkelingen. In ons land vertaalt zich dat onder meer in een inflatie van bijna 10%. “Dat is structureel erg hoog. Alles is daardoor duur geworden. Dat is niet alleen het geval voor gas en olie, maar geldt evengoed voor koper en staal. Hoewel deze metalen een terugslag hebben gekregen sinds de piek in maart, blijft nominaal het prijsniveau hoog.
Daar bovenop komen nog de vervoerskosten die de pan uit rijzen en voorlopig niet meer goedkoper worden. In hoeverre zijn bedrijven in staat om dit door te rekenen aan de eindgebruiker?” Geeroms ziet hierin vooral een probleem voor de kleine en middelgrote ondernemingen. “Zij zijn tegenover grote bedrijven veel minder in staat om prijsverhogingen voor de volle 100% door te rekenen, want kmo’s willen geen marktaandeel verliezen.
Maar dit zet de marge wel onder druk. Het lijkt wel kiezen tussen de pest en cholera. België is een puur kmo-land, met veel familie-bedrijven, en telt veel minder grote eigen bedrijven met sterke financiële buffer. Kmo’s zijn veel gevoeliger voor de inflatie en aanhoudende prijsstijgingen”
Genekt door wanbetaling
Maar niet alleen de inflatie kan kmo’s nekken. “Ze zijn ook kwetsbaarder voor wanbetalingen van andere, zwakkere Belgische kmo’s. Momenteel telt ons land 10 à 15% zogenaamde ‘zombie-bedrijven’. Tijdens de coronacrisis lagen heel wat bedrijven die al niet zo gezond waren, aan een infuus van staatssteun en mochten betalingen uitstellen. Ze konden zich zo staande houden.
Die subsidies zijn weggevallen en nu is het aan de bedrijven zelf om de broek op te houden. Hoewel ze nog steeds de gevolgen van covid-19 aan het verwerken zijn en al de impact van de oorlog in Oekraïne voelen.” Dat alles maakt volgens Geeroms dat kmo’s die initieel wel gezond zijn, door wanbetalingen van zombiebedrijven in een cascadesysteem belanden dat hun slagkracht ondermijnt.
“Zowel de overheid als banken hebben steeds minder schroom om bedrijven te dagvaarden wegens wanbetaling.” De vijf grootste sectoren die dit jaar een verhoging van wanbetalingsrisico’s verwachten zijn de landbouw (agrofood 80%), bouw (71%), chemie (67%), detailhandel (56%) en de fabrieken, de wagen- en machinefabrieken uitgezonderd (53%).
Kwetsbare freelancers
“In de bouwsector zien we dat heel wat projecten worden uitgesteld of zelfs geannuleerd. De prijzen voor de bouwmaterialen zijn een veelvoud van voorheen. Bouwbedrijven lassen daarom clausules in om de prijsstijgingen door te rekenen aan de klant. Dat lijdt alsmaar meer tot uitstel en zelfs afstel. Dat kan ook zijn weerslag hebben op de freelance ingenieur of technicus die intussen het voorbereidende werk heeft gedaan. Die verwacht daarvoor terecht betaald te worden.”
Bescherming daartegen is geen evidente zaak. “Er moet altijd een schuld aan te tonen zijn. De diensten moeten geleverd zijn in opdracht van bedrijven om zich hiertegen te kunnen verzekeren. Er is verder een kredietlimiet nodig om gedekt te worden en, in geval van faillissement of wanbetaling van de opdrachtgever, uitbetaald te worden. Je kan je wel verzekeren met een zogenaamd ‘binding contract’ waarin is vastgelegd wanneer je als freelancer aan het werk begint.”
Of een zelfstandige ingenieur zich bij een kredietverzekeraar kan veiligstellen, moet echter geval per geval bekeken worden. “Een freelancer is vaak een natuurlijke persoon, wij verzekeren bedrijven tegen wanbetaling van bedrijven met zowel een vermoedelijke als vaststaande insolventie. Als kredietverzekeraar analyseren we die bedrijven, we kunnen ook veel recentere cijfers opvragen bij de bedrijven zelf dan deze publiek bekend zijn bij de Nationale Bank van België”, verduidelijkt Geeroms. “Toch hoeft dit je er als individu niet van te weerhouden om wel jaarrekeningen op te vragen vooraleer een opdracht te aanvaarden.”
Risico spreiden
Loopt het ondanks deze preventieve stap toch mis, dan is er toch nog het incassobureau? “Als kredietverzekeraar gaan we ook achter de centen aan, maar het bedrijf moet dit natuurlijk kunnen betalen. Zoniet, sta je nog nergens.” Net als voor kmo’s raadt Geeroms ook zelfstandige freelancers aan “om je klantenportefeuille en de sectoren waarin je actief bent te spreiden.
Al zal dat niet zo evident zijn, want de meeste projecten voor ingenieurs en technici zijn zodanig groot dat er niet veel ruimte is om aan meerdere opdrachten tegelijkertijd te werken. Dat maakt dat de freelancer te veel afhankelijk is van één klant en dus ook kwetsbaarder voor wanbetalingen”, stelt Geeroms vast.
Daartegenover staat dan weer dat vooral ingenieurs veelgevraagd zijn en er zich allicht snel een of meerdere nieuwe projecten aandienen. Hoe dan ook is het zaak de economische realiteit onder ogen te blijven zien. Allianz Trade voorspelt dat België dit jaar in de top 3 prijkt van hoogste faillissementen in de Eurozone.
“België is koploper met 9.100 verwachte falingen dit jaar, of een stijging van 39% tegenover 2021. Alleen Oostenrijk (+63%) gaat België vooraf, maar Nederland (+24%) scoort in de top 3 dan weer beduidend lager dan België.”
