ENGINEERINGNET.BE – Kan België tegen 2050 volledig overschakelen naar hernieuwbare energie? In opdracht van vier ministers van Energie ontwikkelden de onderzoeksinstelling VITO, het Federaal Planbureau en het studiebureau ICEDD meerdere mogelijke scenario's. Die wijzen uit dat 'het kan, al is de doelstelling erg ambitieus'.
'Het Belgische energiesysteem compleet omschakelen is geen sinecure', is de eerste vaststelling van het onderzoeksteam: "Ons land heeft maar een beperkt potentieel van hernieuwbare energiebronnen, onze industrie is energie-intensief en ook onze residentiële sector verbruikt veel energie."
"Toch is het mogelijk om België tegen 2050 voor 100% op hernieuwbare energie te laten draaien, zo maakt onze studie duidelijk. Zelfs zonder te tornen aan de economische groei en de comforteisen van onze samenleving."
300 tot 400 miljard kosten
De volledige overstap zou wel grote investeringen vragen: 300 tot 400 miljard euro, volgens het onderzoek. Als ook de variabele en vaste kosten in rekening worden gebracht, zullen de jaarlijkse uitgaven voor het energiesysteem vanaf 2040 met ongeveer 20% toenemen.
Die toename van 10 à 15 miljard euro per jaar is ongeveer 2% van het Belgische bruto binnenlands product in 2050. Natuurlijk is die prognose afhankelijk van de evolutie van de brandstofprijzen over de volgende 40 jaar.
De onderzoekers: "Als we er ook in slagen om te knippen in onze vraag naar energiediensten en als ook de vermeden schadekosten van klimaatopwarming in rekening worden gebracht, blijken sommige scenario’s een netto positief effect tot 10 miljard euro per jaar te genereren vanaf 2040. Dat is een nettobaat van ongeveer 1,5% van het Belgische bruto binnenlands product in 2050."
Daarnaast zijn er ook belangrijke gevolgen voor de algemene infrastructuur. Zo zouden het elektriciteitsnetwerk, de ruimtelijke ordening en het Belgische gebouwenpark ingrijpend moeten worden aangepast.
Nieuwe technische uitdagingen
Er zijn ook nieuwe technische uitdagingen aan verbonden. Bijvoorbeeld: om de dure energieopslag te overbruggen die ontstaat doordat de productie van elektriciteit uit zon en wind geen constant gegeven is. Een andere mogelijkheid: de hoge opslagkosten kunnen beperken door veel méér zonnepanelen en windmolens te installeren.
Uit het rapport: "Als we België op hernieuwbare energie willen laten draaien, dan zal het elektriciteitsnetwerk veel flexibeler en dynamischer (redactie: lees intelligenter) moeten worden." En ook: " Bepaalde sectoren kunnen zich meer seizoensgericht organiseren, en elektriciteit gebruiken op het moment dat die overvloedig aanwezig en dus het goedkoopst is."
Eén doelstelling, verschillende wegen ernaartoe
Alle in België beschikbare vormen van hernieuwbare energie zullen nodig zijn om die doelstelling te bereiken: waterkracht, zonne-energie, windenergie, biomassa en geothermie (aardwarmte).
En dat kan op verschillende manieren. De onderzoekers brachten diverse scenario’s in kaart: dat zijn mogelijke ‘wegen’ of combinaties van strategieën en hernieuwbare energiebronnen die naar de doelstelling kunnen leiden. De verschillende wegen hangen elk samen met politieke visies en maatschappelijke keuzes.
Elektriciteitsproductie maal drie
Vooral in de periode van 2030 tot 2050 zal de hernieuwbare energie fors moeten groeien, waarbij de elektriciteitssector als eerste tegen 2030 volledig overgeschakeld zou moeten zijn.
De studie wijst ook uit dat elektrificatie van ons energiesysteem nodig zal zijn. Industriële productie op basis van elektriciteit, waterstofproductie, warmtepompen in gebouwen en elektrische wagens zullen dan flink in aantal moeten toenemen. Onze huidige elektriciteitsproductie zal hierdoor moeten verdrievoudigen tegen 2050.
Voordelen voor de maatschappij
De nodige investeringen zijn enorm, maar een doorgedreven overschakeling op hernieuwbare energie heeft ook veel voordelen, blijkt uit het onderzoek. Zo zou België niet meer afhankelijk zijn van de import van fossiele brandstoffen en wordt de Belgische economie minder gevoelig voor prijsschommelingen van olie, gas en kolen.
Primair energiegebruik, alle scenario’s, jaar 2050 (exclusief niet-energetisch gebruik en energie voor vliegtuigen en maritieme bunkers).
In alle scenario’s wordt het aandeel geïmporteerde energie gehalveerd; het laagste peil wordt bereikt in het PV-scenario en bedraagt nog slechts 15% (t.o.v. 83% in het referentiescenario). In 2050 bestaat dat aandeel enkel nog uit ingevoerde biomassa en elektriciteit.
Ook het klimaat, het milieu en onze gezondheid zouden baat hebben bij een transitie naar hernieuwbare energie. Ten slotte is ook het effect op de werkgelegenheid behoorlijk groot. Vergeleken met het referentiescenario zouden de hernieuwbare energiescenario’s tegen 2030 20.000 tot 60.000 voltijdse banen creëren. Vooral investeringen in zonnepanelen zijn goed voor de werkgelegenheid.
