ENGINEERINGNET.BE Wanneer namaak betrekking heeft op bijvoorbeeld mechanische onderdelen, dan wordt de veiligheid van heel wat mensen in gevaar gebracht: er wordt dan geen rekening gehouden met de kwaliteitsnormen of er worden ook geen controles uitgevoerd door de bevoegde instanties om na te gaan of het product in kwestie wel in orde is.
Wat zegt de wet nu precies over namaak en hoe kan er tegen opgetreden worden?
Bij 'namaak' hebben we te maken met een inbreuk op de 'intellectuele eigendomsrechten' (dit zijn bijvoorbeeld tekeningen, modellen, merken enz…).
'Intellectuele eigendomsrechten' hebben geen materieel voorwerp: zij hebben betrekking op een intellectuele prestatie.
Daarom wordt de 'intellectuele eigendom' gedefinieerd als een voortbrengsel van de menselijke geest.
Dergelijke intellectuele eigendom kan echter wel exclusieve rechten doen ontstaan.
De wettelijke regels
In 2003 kwam er een Europese Verordening tot stand betreffende het optreden van de douane ten aanzien van goederen die een inbreuk maken op intellectuele eigendomsrechten.
Deze Verordening verbiedt het binnenbrengen van nagemaakte goederen in de Europese Gemeenschap. Deze Verordening bepaalt ook dat elke lidstaat moet instaan om de nodige maatregelen te treffen opdat verboden goederen in beslag zouden kunnen genomen worden en zouden kunnen vernietigd worden.
Het is ten gevolge van deze Verordening dat in ons land de Belgische wet van 15 mei 2007 betreffende de bestraffing van namaak en piraterij tot stand kwam. Deze wetgeving legt een aantal belangrijke nieuwe regels op. In de eerste plaats was het vroeger zo dat misdrijven alleen vervolgd werden nadat het slachtoffer een klacht had ingediend.
De wet van 2007 stelt nu dat namaak niet meer alleen een inbreuk is op de intellectuele eigendomsrechten, maar het is ook een aantasting van de economische openbare orde.
Dit houdt in dat voortaan ook het openbaar ministerie op eigen initiatief de mogelijkheid heeft om de dader te vervolgen, zelfs indien het slachtoffer geen klacht indient. Namaak is een misdrijf en moet dus door het openbaar ministerie kunnen vervolgd worden!
De nieuwe wet aanziet 'namaak' als een effectieve diefstal, een bedrieglijke toe-eigening van intellectuele eigendomsrechten! De straffen worden verzwaard en er kan gebruik gemaakt worden van allerhande middelen en procedures, zoals bijv.
het in beslag nemen van middelen waarmee de inbreuken werden gepleegd, het vernietigen van de namaakgoederen, bekendmaking van het vonnis, de sluiting van de onderneming van de overtreder enz...
De wet voorziet anderzijds ook een 'waarschuwingsprocedure' en 'een procedure tot minnelijke schikking'.
Het opsporen van de inbreuken wordt overgelaten aan de ambtenaren van de Administratie der Douane en accijnzen, aan de politie en aan de ambtenaren van de Algemene Directie Controle en Bemiddeling van de FOD Economie. Vroeger waren het alleen de ambtenaren van de Administratie der Douane en accijnzen die deze mogelijkheid hadden.
Zoals hierboven al werd aangehaald, legt de wet boetes en/of een gevangenisstraf op aan diegene die een inbreuk pleegt op deze wet. Deze boetes kunnen gaan van 100 tot 100.000 euro (nog te vermenigvuldigen met de opcentiemen) en de gevangenisstraf kan gaan van 3 maanden tot 3 jaar!
Hoe optreden bij namaak?
Het is voor elke onderneming van groot belang dat haar intellectuele eigendomsrechten nageleefd worden. Wordt er toch een inbreuk op deze eigendomsrechten vastgesteld dan bestaat de mogelijkheid om een vordering in te stellen zowel bij de burgerlijke als bij de strafrechtelijke rechtbanken.
Bij de burgerlijke rechtbanken kan een vordering ingesteld worden om de stopzetting van de inbreuk te vragen. Er kan hier zelfs een 'kortgeding' ingeleid worden waarbij de stopzetting dan bij spoedeisendheid kan gevraagd worden.
Verder kan het slachtoffer een schadevergoeding vragen door het feit dat hij door de namaak schade heeft geleden. Er kan ook een beslaglegging uitgevoerd worden, bepaalde goederen kunnen teruggeroepen worden uit de handel, er kan informatie opgevraagd worden over de herkomst van de goederen enz…
'Namaak' is een misdrijf en kan ook door de strafrechter beteugeld worden. Maar om door de strafrechter veroordeeld te kunnen worden, moet er, naast het materieel element (het namaken zelf) ook een 'moreel' element aanwezig zijn. Dit houdt in dat er effectief een kwaad opzet of een bedrieglijk opzet moet zijn.
Ook de douane heeft de mogelijkheid op om op te treden in geval zij namaakgoederen aantreft binnen de Europese Unie. Zo kunnen bijvoorbeeld de douaniers goederen blokkeren (op eigen initiatief, maar ook op vraag van het slachtoffer) indien er een vermoeden is dat het om namaak goederen gaat.
door Solange Tastenoye, zelfstandig juriste
