Download het artikel in 
ENGINEERINGNET -- De grondoorzaken van incidenten zijn niet altijd direct het gevolg van het falen van de fysieke assets zelf. Vaak spelen organisatorische en menselijke factoren een belangrijke rol. Ieder individu moet daarom de basisprincipes van effectief integriteitsmanagement kennen en begrijpen hoe zijn/haar acties een cruciale invloed kunnen hebben op het risicobeheer.
Wees gewaarschuwd: veiligheids- en milieu-incidenten worden niet langer getolereerd! Elk incident kan de 'licence to operate' van een bedrijf in gevaar brengen!
Veel incidenten kunnen in verband worden gebracht met gehanteerde systemen, processen, procedures, werkwijzen en met menselijke factoren tijdens het opereren en beheren van installaties. Juist daarom moet een organisatorische integriteitscultuur vanaf het begin worden opgenomen in de operationele en asset management systemen.
Bovendien moet integriteit belichaamd worden door de mensen zelf. In haar brede definitie kan organisatorische integriteit worden omschreven als: «Een geïntegreerde, consistente aanpak en gedrag die leiden tot 'knowing what are the right things to do and doing the right things'».
Belangrijkste organisatorische oorzaken van incidenten
Bedrijven moeten een complexe portfolio van risico’s beheren. Dat kan gaan om financiële en commerciële risico's, maar ook om risico's als gevolg van het eigenlijke beheren en opereren van de installaties (assets).
Deze risico's kunnen leiden tot kleine of grote incidenten die op hun beurt verstrekkende gevolgen kunnen hebben op de bedrijfswaarden zoals gezondheid, veiligheid en milieu, winstgevendheid, klantentevredenheid, de levensduur van installaties, imago, license to operate, enz.
Onderzoeken van deze incidenten tonen aan dat niet enkel het falen van het asset aan de basis ligt, maar dat ze vaak eerder waren terug te leiden tot een gebrek aan organisatorische integriteit.
Sommige voorbeelden uit onderzoeksrapporten waren: de organisatie was niet voldoende voorbereid om incidenten te beheersen; een gebrek aan middelen; het vereiste veiligheidsgedrag van het personeel ontbrak en dit werd door het management getolereerd; een gebrek aan geschikte procedures.
De noodzaak van preventieve barrières
Om te voorkomen dat deze potentiële oorzaken tot een incident leiden, moeten bedrijven preventieve barrières implementeren. Preventieve barrières vanuit het standpunt van het asset, maar ook vanuit een organisatorisch standpunt. Deze 'preventieve' barrières moeten incidenten voorkomen.
Wanneer ondanks deze maatregelen toch incidenten ontstaan, moeten ‘mitigerende’ maatregelen worden geïmplementeerd die de gevolgen beperken en/of indijken (zie het ‘Zwitserse kaas model’ op de volgende pagina).
Hoe organisatorische integriteit bereiken?
Voor het realiseren van een organisatorische integriteitscultuur, dienen een aantal fundamentele bouwstenen geïmplementeerd en onderhouden te worden (zie hiernaast). De eerste stap is het bepalen van de waarden en het gewenste gedrag dat noodzakelijk is bij het uitvoeren van de activiteiten van het bedrijf. Deze waarden zijn het kompas en vormen het referentiepunt voor het gedrag van medewerkers binnen de organisatie.
Leiderschap is cruciaal voor het introduceren, het implementeren en het onderhouden van deze waarden. Er is geen sprake van integriteit zonder excellent leiderschap dat gewenst gedrag stimuleert. De betrokkenheid van alle medewerkers is van wezenlijk belang: zij moeten goed begrijpen wat integriteit betekent en wat er van hen verwacht wordt.
Hiervoor moeten leiders en managers zelf het goede voorbeeld geven, de organisatorische waarden communiceren aan het personeel en gewenst gedrag stimuleren. Doet het management dit niet, dan zal een bedrijf nooit een organisatorische integriteit kunnen bereiken. Dus leiderschap is noodzakelijk, maar integriteit is er ook een basiseigenschap van.
Om het met de woorden van Eisenhower te zeggen: «the supreme quality for leadership is integrity». Het integriteitsmanagementsysteem vormt het kader voor de werking van de organisatie. Naast de visie beschrijft het managementsysteem de implementatie- en uitvoeringsvereisten gerelateerd aan het integriteitsbeleid en -strategie, de processen, de organisatie, de medewerkers en de middelen.
Alle activiteiten en beslissingen moeten in lijn liggen met de vastgestelde integriteitswaarden. Een benadering waarbij risicobeheersing centraal staat ondersteunt de implementatie van een integriteitscultuur.
There is no alternative
De weg is niet gemakkelijk. Er is echter geen alternatief! Organisatorische integriteit in het beheren en opereren van assets is een vereiste voor succesvol asset management en een duurzame business-ontwikkeling.
Veiligheids- en milieu-incidenten worden niet langer getolereerd door de maatschappij en ze leggen een hypotheek op de 'license to operate' voor een bedrijf. Bovendien draagt organisatorische integriteit ook substantieel bij aan de winstgevendheid en de groei.
door Jos van der Aelst, Stork Technical Services
Jos van der Aelst is Principal Consultant bij Stork Technical Services, een dienstverlener op het gebied van Asset Integrity Management. Ook bij Stork staat veiligheid en integriteit centraal. Het bekroonde veiligheidsprogramma REACH wordt binnen de hele organisatie ingezet en gebruikt om de prestaties op het gebied van gezondheid, veiligheid, milieu en kwaliteit (HSEQ) constant te verbeteren.
