ENGINEERINGNET.BE - Het AIRbezen-project is een initiatief van prof. dr. Roeland Samson en doctoraatsstudent Jelle Hofman (Bio-ingenieurswetenschappen, UAntwerpen).
In maart verdeelden ze aardbeienplantjes die op 1000 locaties in de stad Antwerpen de fijn stof concentratie zouden meten.
Ondertussen zijn de bladeren van de plantjes geanalyseerd en de resultaten in een kaart gegoten. Die kaart toont aan dat het verkeersgerelateerde fijnstof over het volledige grondgebied van de stad Antwerpen terug te vinden is. Met andere woorden wie binnen de Ring woont, is niet meer blootgesteld aan verkeersvervuiling dan wie in de districten woont.
?Als eerste belangrijke resultaat konden de onderzoekers vaststellen dat aardbeien uitermate geschikt zijn als meetplant, en dat zij goed in staat zijn om de verkeersgerelateerde partikels op te vangen en vast te houden.
Doordat op verschillende plaatsen plantjes op verschillende hoogtes geplaatst werden (tot zelfs op een vensterbank op 19 meter) binnen dezelfde straat, of zelfs hetzelfde huis/appartementsgebouw, kon worden vastgesteld dat de blootstelling aan de verkeersgerelateerde partikels vermindert met de hoogte.
Een andere vaststelling is dat de concentratie aan dergelijke verkeersgerelateerde partikels over het algemeen kleiner is in de tuinen dan aan de straatzijde. Dit laatste is echter plaatsafhankelijk, want in tuinen die grenzen aan drukke verkeersassen (snelwegen) kan de concentratie dan weer hoger zijn dan aan de straatzijde.
Maar er zijn geen duidelijke minder vervuilde of meer vervuilde gebieden aan te duiden. Dit komt omdat het verkeer, waar de metingen een belangrijke aanduiding voor geven, verspreid over het hele grondgebied voorkomt.
De laagste waarden werden waargenomen in eerder brede, open straten met weinig verkeer, of op plaatsen waar verkeer verder af was, zoals op grotere hoogte, of in een open ruimte en ook boven op het dak van de Craeybeckxtunnel. Deze waarden kunnen beschouwd worden als stedelijke achtergrondwaarden.
De gemiddelde waargenomen waarden voor het volledige grondgebied bedroegen ongeveer zesmaal de achtergrondwaarden die gemeten werden. Op sommige plaatsen werden echter waarden van meer dan 20 tot 40 keer deze stedelijke achtergrondwaarde vastgesteld.
Meestal is het wel zo dat wat verder van de drukkere verkeersassen - zoals in verkeersluwe straten/wijken - de waarden terugvallen op duidelijk lagere niveaus. Op sommige plaatsen werden hogere waarden waargenomen die eerder konden toegeschreven worden aan werkzaamheden in plaats van aan verkeer.
Verkeersvervuiling is een belangrijke vervuilingsbron in de stad Antwerpen, en is duidelijk gelinkt aan sterke verkeersassen verspreid over het volledige grondgebied. Eens men zich weg begeeft van deze verkeersassen daalt de concentratie aan verkeersgerelateerde vervuiling. Verdere informatie over de samenstelling en schadelijkheid van deze vervuiling ontbreekt momenteel nog.
De onderzoekers geven ook nog tips aan de Antwerpenaren. Zo kunnen we best zo veilig mogelijk omgaan met de aanwezige vervuiling door bijvoorbeeld te ventileren (ramen open te zetten) langs de achterzijde van het huis, of op hogere verdiepingen.
“Het AIRbezen-team wil alle deelnemende Antwerpenaren danken voor de massale deelname, grote steun en niet aflatende interesse”, zegt prof. Roeland Samson. “Dit alles heeft gemaakt dat we een uniek AIRbezen-project hebben kunnen waarmaken voor een gezondere lucht in Antwerpen. Wie weet, komt er een vervolg op het project.”
ACHTERGROND
AIRbezen is een echt 'citizen science project' omdat de inwoners van Antwerpen actief deelnemen aan een onderzoeksproject in samenwerking met vrijwilligers uit de stad, en het op deze manier mee sturen en ontwerpen, en omdat er een sterke wisselwerking is tussen deelnemers en de Universiteit Antwerpen, waarbij de resultaten terugstromen naar de burgers.
In samenwerking met enkele bezorgde, maar enthousiaste en vrijwillige Antwerpenaren die elkaar vonden binnen StadsLab2050. StadsLab2050 is een stedelijk laboratorium dat de omslag naar een duurzame stad wil helpen verwezenlijken.
