Opgelet voor technische normvervaging !

De ervaring leert dat tal van mensen in bedrijven - vooral jongeren - zich minder bewust zijn van het belang van normen in vergelijking met vroeger.

Trefwoorden: #CEN-norm, #NBN, #normen, #normvervaging

Lees verder

maint_art

Download het artikel in

ENGINEERINGNET.BE - Bovendien: uit een recent gehouden enquête bij de universiteiten en hogescholen bleek er ook daar een manifest gebrek aan aandacht voor te zijn.

Hoewel ze vroeger werden ingeschreven in wetten, en vandaag meestal niet meer, blijven technische normen van strategisch belang voor bedrijven.

Wij spraken erover met Johan Haelterman, voorzitter van het directiecomité van het NBN en Prof. dr. ir. Marc Van Overmeire, professor aan de VUB en manager Strategy & Innovation bij Vinçotte International.

Als men een halve eeuw geleden sprak over ‘de normen’, dan ging dat meestal over technische normen en waarschijnlijk over ‘lokale’ Belgische normen. Vandaag publiceert het NBN jaarlijks 1.500 nieuwe of vernieuwde normen.

Hiervan zijn 75 procent Europese normen (EN), 24 percent internationaal (ISO) en nog geen procent Belgisch. Normen waren vroeger ingeschreven in wetten, vandaag meestal niet.

Dat betekent echter niet dat normen vandaag minder belangrijk (of zelfs minder dwingend) zijn dan vroeger. Ze worden nog steeds dagelijks gebruikt door het bedrijfsleven, producenten, de overheid... En ze zijn meer dan vroeger essentieel voor onze maatschappij en het industriële gebeuren.

Denk aan ISO 9000, CE-markering, bouwnormen, veiligheid van de consument… Het kennen van de op zijn business betrekking hebbende normen is corebusiness. Om strategische redenen, maar ook, omdat ze indicaties geven over de state-of-the-art binnen de business.

Het volgen van normen is in principe niet verplicht. De naleving van de normen gebeurt dus vandaag ‘op vrijwillige basis’. Uitzondering is natuurlijk als de naleving ervan toch wordt opgelegd door een wettelijke bepaling, wat uitzonderlijk is.

Of wanneer bijvoorbeeld in het contract met de klant of in de vooorwaarden voor het bekomen van een certificaat, een reglementaire of contractuele bepaling staat die het naleven van de norm oplegt.

Het volgen van een norm die betrekking heeft op een wet geeft echter ‘een vermoeden dat de wet is gevolgd’ en maakt bij geschillen de bewijsvoering eenvoudiger. Normen zijn dus een deel van de strategische basis van bedrijven.

Maar de ervaring leert dat tal van mensen in bedrijven - vooral jongeren - zich minder bewust zijn van dat belang in vergelijking met vroeger. En om hier iets aan te doen wil het Bureau voor Normalisatie - 'NBN' - het bewustzijn van de normen terug vanaf de basis verhogen, namelijk via opleiding aan de universiteiten en hogescholen.

Het NBN is een instelling van openbaar nut dat valt onder de bevoegdheid van de federale minister van Economie. De opdracht van het NBN is bepaald in de wet tot invoering van het Wetboek van economisch recht van 28 februari 2013.

Het NBN is de spil en het Belgisch kenniscentrum voor alle activiteiten die verband houden met normalisatie.

Hoe belangrijk zijn normen?
Normen zitten verweven in het leven, en dat gaat van de dikte van de tafelbladen, de hoogte van het aanrecht in de keuken... tot de normen rond GSM (met de frequenties, zendvermogen, communicatieprotocols... tot en met recent de stekker en hiermee samenhangend de laadcondities van de lader).

Het toepassen van normen biedt garanties voor bijvoorbeeld gebruik, kwaliteit, veiligheid, milieubescherming... Het is uiteraard ook een bedrijfsstrategisch ‘instrument’. Vooral technische normen werden vroeger ingezet om het territorium af te schermen van buitenlandse concurrenten.

Vandaag is het de bedoeling om – via CEN minstens over gans Europa, via ISO meer wereldwijd – door het opstellen van gemeenschappelijke normen juist de handelsbarrières gebaseerd op technische aspecten weg te werken.

Meer nog, de normen dienen om op een aantal aspecten een minimumniveau te garanderen. Denk aan normen rond veiligheid en milieu. Maar ook normen rond technische aspecten zijn gericht op een handel met state-of-the-art technology based producten.

Dat laatste geeft aan waarom bedrijven niet enkel normen moeten toepassen, maar ook – om strategische redenen – actief zouden moeten instappen in de technische comités die aan de basis liggen van nieuwe normen. Om een inzicht te geven wat dat inhoudt, geven we eerste even de werkwijzen om te komen tot een EN-norm.

Procedures om te komen tot een CEN-norm
Iedereen, een bedrijf(sgroep), een actiecomité... kan een nieuwe norm of een normverandering inleiden. In België is het NBN daar het aanspreekpunt voor.

Zij en alle nationale normalisatie-instituten kunnen – na een enquête over de relevantie bij alle mogelijke stakeholders – opteren om de werkzaamheden om de norm op te stellen in eigen land op te starten of aanvragen om een CEN-normprocedure in te leiden.

Die normprocedure vangt aan met het bijeenroepen van werkgroepen. Het NBN zal niet zelf de normen opstellen of de werkgroepen samenstellen.

Dat zou niet kunnen met een personeelsbestand van dertig mensen en het bureau heeft ook niet de technische knowhow over alle mogelijke normdisciplines in huis. Een deel van het werk wordt uitbesteed aan partners, sectorale operatoren.

Voorbeelden in België zijn Agoria, WTCB... Deze zorgen dan voor het samenstellen van normencommissies voor thema’s die hun sector aanbelangen.

Het NBN zelf beheert ook heel wat normencommissies, met name in horizontale domeinen (duurzaamheid, milieu…), maar ook in domeinen waarvoor nog geen sectorale operator optreedt (healthcare, voeding...)

Voor CEN-normen zijn dat Europese werkgroepen (dikwijls ondersteund door subgroepen per land), voor NBN-normen (maar, zoals gezegd worden die zeldzaam) is dat een Belgische werkgroep.

Voor NBN-normen bestaat trouwens een meldplicht aan de EU, waarbij deze bekijkt of er geen EU-belang kan zijn om een geharmoniseerde normgroep op te starten.
Specialistenwerk
Binnen de normencollectie van het NBN zijn er in totaal 3.800 normen in uiteenlopende domeinen die aansluiten bij een economische richtlijn, en dus een wettelijk karakter krijgen. Bijvoorbeeld omdat ze als basis dienen voor de CE-markering.

Deze markering is een wettelijk verplichte aanduiding op een aantal producten waaronder machines, gastoestellen, liften, medische hulpmiddelen, bouwmaterialen, persoonlijke beschermingsmiddelen, enzovoort.

Ze wordt door de producent of invoerder op eigen verantwoordelijkheid aangebracht. Hij geeft hiermee aan dat het product voldoet aan de minimumvereisten bepaald door Europese regelgeving. Deze vereisten worden vastgelegd in Europese normen.

Indien het product niet conform is met deze voorschriften, mag dit ook niet op de Europese markt worden verkocht en de CE-markering dus niet dragen.

Dit geldt ook voor producten die in derde landen worden gemaakt en die in de Europese Economische Ruimte (EER, de 28 lidstaten van de Europese Unie en de EVA-landen IJsland, Noorwegen, Liechtenstein) en in Turkije worden verkocht. Niet alle producten hoeven echter de CE-markering te dragen.

Het doel is hiermee het vrije verkeer van goederen te realiseren. Daarom ook hebben de CEN-leden zich geëngageerd dat wanneer een Europese norm goedgekeurd is door haar technisch comité, deze door de nationale normalisatiebureaus binnen de zes maanden volgend op hun verschijning in werking wordt gesteld.

Dit houdt gelijktijdig in dat de daarvoor geldende nationale normen en de bestaande normen die in tegenspraak zijn met de nieuwe geharmoniseerde norm, automatisch wegvallen.

Voor normen rond sociale thema’s (als aanvulling op meer algemene sociale wetten, waarbij deze norm geldt als ‘minimum’ en dus per land zwaardere normen per wet kunnen opgelegd worden) bestaat een procedure waarbij lidstaten ‘extra normpunten enkel geldig in hun land’ kunnen inbrengen tijdens het opstellen van de CEN-norm.


door Alfons Calders, Maintenance Magazine

Kadertekst:
In onderwijs: ad hoc aandacht...
Uit een recent gehouden enquête bij de universiteiten en hogescholen kwam er - helaas - een duidelijk gebrek aan aandacht voor normen tot uiting. Er wordt nog wel les gegeven over normen, maar het gebeurt vooral zeer ad hoc, met hoofdzakelijk aandacht voor de technisch inhoudelijke aspecten.

Het totaalplaatje van sociale implicaties en het strategisch belang voor de onderneming zijn zaken die (te) weinig aan bod komen. «Het zou eigenlijk moeten behoren tot het basispakket van iedere student die later op een managementstoel terecht kan komen», vindt NBN.

Om hieraan iets te doen, zette het instituut het «Education about Standardisation-platform» op. Het doel hiervan is om kennis over normen van een technisch naar een strategisch niveau te tillen. Hierbij wil het NBN het nut van normen voor een onderneming duiden vanuit management: commercieel, marketing, kostenbesparing, duurzaamheid, innovatie…

De eerste stap is het opstellen en ter beschikking stellen van lesmateriaal (cursus van 1 of 3 uur) aan de professoren. Ook kunnen studenten en profesoren in verband met deze cursussen of eindwerken vrij toegang krijgen tot het NBN Education portaal (wat toelaat normteksten integraal te raadplegen).

Het idee is dat als afgestudeerden tijdens hun studies inzicht hebben gekregen in normen en bewust zijn gemaakt van het belang ervan, ze in hun professionele leven beter kunnen omgaan met heel wat situaties waarmee ze te maken krijgen.

In eerste instantie wordt vooral gemikt op ingenieursrichtingen en economische richtingen. Hierbij rekent men op de interesse van profesoren om de opleiding in hun vak in te brengen. In de toekomst denkt men ook te werken via de aanpassing van opleidingsprogramma’s, waardoor deze opleiding in alle universitaire richtingen zou kunnen aan bod komen.