ENGINEERINGNET -- Hiervoor wordt meestal operatief een permanente toegang tot het bloedvaatstelsel gemaakt, door ergens in de arm een dialyse-fistel (verbinding tussen een slagader en een ader) te maken.
Tot 50% van de patiënten krijgt hierdoor complicaties, vooral door de verstoring van de bloedstroom. Onderzoeker Maarten Merkx van de Nederlandse Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) heeft daarom een systeem ontwikkeld dat automatisch het bloedvaatstelsel van de arm in beeld brengt en de te verwachte bloedstroom door de dialyse-fistel berekent.
Artsen kunnen daarmee eenvoudig bepalen waar in de arm ze de dialyse-fistel het beste kunnen maken, met minimale kans op complicaties. Merkx promoveert vandaag, maandag 3 december, op dit onderzoek.
Artsen bepalen de locatie voor de dialyse-fistel nu nog op basis van ultrageluidbeelden van de arm, een beetje vergelijkbaar met echografiebeelden bij zwangerschap. De beste locatie is per patiënt anders, omdat bij elke patiënt de bloedbaan er anders uitziet.
De diameter van de bloedvaten wordt handmatig uit de beelden afgeleid, maar dat is niet heel nauwkeurig. Daardoor is lastig te voorspellen hoe groot de bloedstroom zal zijn die door de aangelegde dialyse-fistel gaat.
Een te grote stroom kan leiden tot hartfalen, slechte doorbloeding van de hand en daardoor zelfs afsterving van vingers. Een te kleine stroom leidt tot een inefficiënte dialyse. Een nauwkeurigere voorspelling van de bloedstroom is dan ook zeer wenselijk.
In samenwerking met onderzoekers van onder meer het Nederlandse Medisch Universitair Centrum in Maastricht (MUMC) ontwikkelde Maarten Merkx een systeem dat de bloedstroom in het bloedvatstelsel van de arm automatisch berekent, op basis van een MRI-scan.
Uit zijn onderzoek blijkt dat dit systeem voor vrijwel alle patiënten tot een goede voorspelling leidt van de stromingseffecten die ontstaan door de aangebrachte dialyse-fistel.
Een belangrijk onderdeel van Merkx’ systeem is de automatische bepaling van de diameter van de bloedvaten.
Die blijkt veel preciezer dan de huidige handmatige bepaling: zijn systeem zit er maximaal 3% naast, de handmatige bepaling gemiddeld minstens twintig procent.
Het systeem van Merkx zet de MRI-beelden om in een soort leidingnetwerk van het bloedvaatstelsel in de onderarm. Een arts kan op elk punt in het netwerk zien wat de berekende stroming is, en hij kan goed bepalen waar hij het beste een dialyse-fistel maakt. Vooral de keuze tussen onderarm en bovenarm is hierbij belangrijk.
Invoering van de techniek van Merkx kan leiden tot een flinke afname van het aantal complicaties bij nierdialyse. Merkx verwacht dat het nog zeker vijf jaar duurt voordat de techniek algemeen beschikbaar is.
Er staat nu eerst een klinische studie gepland bij een grote groep nierpatiënten, om de techniek verder te toetsen en ontwikkelen. Ondanks het gebruik van MRI, wat relatief duur is, denkt Merkx dat zijn techniek zal leiden tot een kostendaling, door de afname van het aantal complicaties.
(GL)
Volledige figuur:
