Download het artikel in 
Kopen we over 10 jaar even vlot Chinese CNC-machines als we er vandaag Europese of Amerikaanse naar de werkvloer halen? Feit is dat Chinese constructeurs hoe langer hoe meer investeren in innovatie en kwaliteitsmachines, om de eenvoudige reden dat het lowcost-marksegment verzadigd raakt. Intussen doet de ene na de andere economische missie met Chinese bedrijfsleiders de Europese lidstaten aan...
Op een paar jaar tijd heeft China een toppositie bemachtigd als de grootste werktuigbouwkundige natie ter wereld, terwijl het tegelijkertijd de grootste afzetmarkt voor machines is geworden. Na een fase van explosieve groei, volgt er nu een ingrijpende verandering: de puur kwantitatieve groei wordt meer en meer vervangen door kwalitatieve groei. Dit is zowel van toepassing op de richting die de nationale economie inslaat als op de bedrijfs- en productstrategieën van de werktuigbouwkundige industrie.
Chinese bedrijven investeren zwaar (met overheidssubsidies) in innovatie en ontwikkelen complexere machines. Op het vlak van technologie vormen twee megatrends een aanwijzing voor deze verandering: de Chinese regering heeft in een vijfjarenplan tot 2015 een aantal uitdagende milieudoelstellingen neergeschreven. De Chinese industrie zal deze doelstellingen enkel kunnen halen als ze energie-efficiënte machines en systemen gebruikt. De tweede megatrend heeft te maken met het niveau van automatisering in de industrie.
Dat wordt aangestuurd door demografische ontwikkelingen en om de gestelde doelstellingen te halen, heeft China werktuigbouwkunde als strategische industrie aangewezen. Met behulp van overheidssubsidies proberen de Chinese fabrikanten nu ook de mid- tot high-endsectoren te bereiken – sectoren die voorheen werden gedomineerd door de belangrijkste werktuigbouwkundige bedrijven uit Europa, Japan, Korea en de VS. Dit heeft de basis gelegd voor het marktsucces buiten de binnenlandse markt.
Niet langer goedlope kopieën
Op het einde van de 19e eeuw keurde de op dat moment belangrijkste industriële natie, Groot-Brittannië, een wet goed dat alle uit Duitsland ingevoerde producten, het label “Geproduceerd in Duitsland” moesten dragen. Op een paar decennia tijd, werd wat eerst was bedoeld als een middel om de consument te beschermen tegen goederen die werden beschouwd als van een lagere kwaliteit, een kwaliteitslabel. Japan maakte in een nog kortere tijdsspanneeen vergelijkbare ontwikkeling door. In de jaren zestig en zeventig stonden Japanse producten voor goedkope imitaties. Maar tegen de jaren tachtig zetten de Japanse automobielindustrie en de gereedschapsmachine-industrie al de standaard op internationaal niveau.
China bevindt zich nu in dezelfde positie, ook op het vlak van werktuigbouwkunde. Volgens de berekeningen van de Chinese Federatie voor de machine-industrie overschreed de productie van machines in China de limiet van 2 miljard dollar in 2010. Het Chinese Nationaal bureau van de statistiek voorzag een verdere groei van 17,4% in de binnenlandse productie van machines. Veel producenten blijven zich richten op de lagere marktsectoren, met relatief eenvoudige machines.
Maar nu de markt meer verzadigd raakt, stijgt de concurrentiedruk, net als de kwaliteitseisen van de eindgebruikers van de machines. Als reactie op deze situatie richten meer en meer machinefabrikanten zich op de mid- en high-endsectoren als alternatief. Deze strategie strookt met de vereisten van het huidige vijfjarenplan, dat zeven strategische opkomende industriesectoren definieert, inclusief de high-endwerktuigbouwkunde en de fabrieksontwerpers. Binnen dit plan wordt gehoopt dat deze strategische opkomende industriesectoren de innovatie zullen sturen en dat ze wereldleider zullen worden.
Twee miljoen patenten per jaar
Met behulp van overheidssubsidies investeert de Chinese industrie momenteel zwaar in onderzoek en ontwikkeling, voornamelijk bij de strategische opkomende industrieën. Het huidige vijfjarenplan voorziet dat het aantal patentaanvragen en gebruiksmodellen tegen 2015 zal stijgen tot twee miljoen per jaar. Voor het eerst promoot China ook de samenwerking tussen privébedrijven en onderzoeksinstellingen van de overheid.
Ondanks de patenten die traditioneel meer gericht zijn op telecommunicatie, IT, alternatieve energie en biotechnologie, is er ook een trend in de richting van vernieuwing op het vlak van werktuigbouwkunde. Een snelle blik op de gereedschapsmachine-industrie bevestigt deze verandering. In 2010 produceerden Chinese fabrikanten meer dan 220.000 gereedschapsmachines, meestal simpele en compacte machines.
Maar deze producenten gebruiken nu vaker de nieuwste computergestuurde CNC-technologie, en bereiken zo baanbrekende nieuwe prestatieniveaus.
De focus op aandrijf- en besturingsoplossingen op maat gemaakt van de Chinese gebruiker, zorgt ervoor dat de Chinese fabrikanten een hoge productieprecisie en een heel korte doorloopsnelheid kunnen handhaven bij hun meest recente machines. Tegelijkertijd houden de producenten ook rekening met de lagere opleidingsniveaus die nog altijd van tel zijn in grote delen van China, door een simpele bediening van de machines te voorzien.
Meer en meer fabrikanten volgen de doelstellingen van het vijfjarenplan en richten zich uitsluitend op de hogere marktsectoren. Ze hebben hun kennis en ervaring opgebouwd in de laatste jaren en hebben toegang tot de nodige financiële bronnen. Tijdens de laatste twee jaren hebben veel fabrikanten complexere CNC-gestuurde productiecentra opgericht.
Met hun hoogperformante, compacte machines die geoptimaliseerd zijn voor massaproductie, en hun nog meer gesofisticeerde nieuwe concepten, domineren deze fabrikanten meer en meer de markt buiten China. Ze concentreren zich nu nog voornamelijk op de ASEAN-buurlanden en Afrika. Volgens de cijfers van de Chinese kamer van koophandel voor de import en export van machines en elektronica (CCCME), heeft China in 2010 machines en elektronica uitgevoerd voor een bedrag van 900 miljard dollar. China staat al in de top vijf van exporteurs in de wereld in een aantal werktuigbouwkundige sectoren.
Vijfjarenplan stuurt een hogere energie-efficiëntie
Het huidige vijfjarenplan heeft ook ambitieuze energie-efficiëntie doelstellingen voor de hele economie. Het doel is om tegen 2015 de energie-intensiteit per eenheid bruto binnenlands product te reduceren met 16% voor de gehele Chinese economie. Bijgevolg biedt de overheid ook fiscale maatregelen die laag energieverbruik belonen en sancties opleggen voor hoog verbruik. Voor Chinese machineoperatoren betekent dat al snel een hogere investering in meer energie-efficiënte machines en systemen. Door de positie van China als de grootste machinemarkt, heeft het een koopkracht die ervoor zorgt dat door die ene vereiste wereldwijd nieuwe machineconcepten worden ontwikkeld.
Fabrikanten van machines voor de verwerking van kunststof, bijvoorbeeld, gebruiken al energie-efficiënte, toerentalvariabele pompaandrijvingen, en reduceren zo het energieverbruik van de hydraulische pompen tot 70 %. Voor een jaarlijkse Chinese productie van 50.000 spuitgietmachines alleen al, genereert deze aanpak een aanzienlijke besparing in de regio.
Een andere ingrijpende verandering is de demografische ontwikkeling die zich momenteel in China voordoet. Op de jaarlijkse China top van het Britse economische tijdschrift The Economist in november 2011, onthulden experts dat het aantal jonge mensen tussen 16 en 24 dat wordt tewerkgesteld al met ongeveer 30% was gedaald.
De loonkosten zijn in de belangrijkste industriële centra al een aantal jaar aan het stijgen, waardoor meer en meer bedrijven verhuizen naar minder geïndustrialiseerde, meer afgelegen gebieden, en aangezien de landbouwprocessen meer en meer worden geautomatiseerd, kan dit ervoor zorgen dat de arbeidskrachten die beschikbaar zijn voor de industrie stijgen met 20%.
Wat echter interessant is, is dat 72% van de industriële afgevaardigden op de conferentie geloofde dat China zijn voordeel als lageloneneconomie al heeft verloren. Net als in andere industrielanden, verhoogt de druk om te rationaliseren naarmate de bedrijven hun focus wijzigen van menselijke arbeidskracht naar automatisering.
Het automatiseringsniveau in de Chinese fabrieken zal in de nabije toekomst sterk groeien. Dit biedt meer mogelijkheden voor de Europese machinefabrikanten, die al de meeste van hun machines uitvoeren als productie-eenheden die de automatisering in markten zoals die van de gereedschapsmachines en machines voor de verwerking van kunststof incorporeren.
Belang blijft groeien
Het belang van China op de wereldwijde markt van de werktuigbouwkunde zal de komende jaren blijven groeien tegen een aanzienlijke snelheid. Innovatie gesubsidieerd door de overheid en nieuwe machineconcepten voor de mid- tot high-endsectoren zullen binnenkort ook de deuren openen naar markten in de gevestigde industrielanden.
Regionale ontwikkelingen gaan zich richten op een hogere energie-efficiëntie en een constante automatisering van secundaire processen, waardoor de concurrentiekracht van de Chinese producten enorm zal stijgen op de internationale markt. Maar het is ook zo dat de machinemarkt ter waarde van 300 miljard dollar (schatting door Alix Partners) unieke mogelijkheden schept voor de Europese werktuigbouwkundige industrie.
(foto’s: Bosch Rexroth, Endress/Hauser, Europese Commissie, Hannover Messe)
Dr. Karl Tragl, Bosch Rexroth
KADER 1:
Teken aan de wand? China partnerland Hannover Messe 2012
Dr Angela Merkel steekt tijdens de Chinees-Duitse economische top een vermanend vingertje op naar Chinees premier H.E. Wen Jiabao. Dat neemt niet weg dat Chinese delegaties overal in Europa met open armen worden ontvangen. Zo zakte in maart 2012 nog een groep van zowat 100 Chinese bedrijfsleiders af naar België om de plannen voor het gloednieuwe logistieke ‘European Market Center’ in te kijken. In 2012 was China bovendien het ‘Partnerland’ van de Hannover Messe, de grootste beurs van industriële technologie ter wereld. Dat zegt wat over de Chinese strategie: op Hannover Messe kom je als machinebouwer best niet af met povere kwaliteit...
KADER 2:
Dr. Karl Tragl,
Bosch Rexroth: «Lokale expertise aanspreken is essentieel»
Een fabrikant die snel de mogelijkheden en het potentieel van de veranderingen in Azië had onderkend, was Bosch Rexroth. De onderneming is al sinds het midden van de jaren zeventig actief in China, en heeft als fabrikant van aandrijf- en besturingstechnologie zijn aanwezigheid continu uitgebreid. Chinese partners produceren er regionale varianten volgens de Duitse normen, met aangekochte onderdelen die vooral uit China afkomstig zijn. Voor Dr. Karl Trag, voorzitter van de Raad van beheer van Bosch Rexroth AG, is de lokale toegevoegde waarde het belangrijkste ingrediënt voor succes: «Het is enkel door producten te ontwikkelen die regionaal zijn aangepast en lokaal geproduceerd, en door diensten en engineering-consultancyadvies van lokale experts en managers aan te bieden, dat een bedrijf echt kan groeien in China.»
