ENGINEERINGNET -- De manier waarop soms – uiteraard niet altijd! – omgesprongen wordt met FMEAs kan mij alleen bezorgd naar het randje van mijn stoel doen schuiven.
Nu is deze column niet de plek om een uitgebreide analyse te presenteren van do’s en don’ts bij het uitvoeren van FMEAs. Maar toch ben ik verontrust en dat wou ik even kwijt.
Risicoanalyse
FMEA brengen de faalwijzen van toestellen en installaties in kaart, analyseren er de effecten van en helpen bij het vinden van maatregelen om het falen te voorkomen. Er is al heel wat geschreven over FMEA: boeken, tutorials, richtlijnen, ...
Er zijn ook normen, de MIL-STD 1629 is misschien de best gekende. Er zijn zelfs Youtube filmpjes rond FMEAs. In de auto-industrie, de geboorteplek van FMEA, lijkt alles goed te gaan. Op andere plaatsen zijn er soms problemen.
Verwarring
Neem nu de verwarring rond 'failure mode', 'effect' en 'oorzaak'. Er bestaat hiervoor nochtans een truc: maak gewoon een zinnetje waarin je uitlegt wat er gebeurt en je vermijdt automatisch fouten.
Voor een FMEA is een zorgvuldig samengesteld, multidisciplinair team nodig. Je wilt er iedereen in die een nuttige bijdrage kan leveren, maar het heeft weinig zin een te groot team te vormen waarin niet iedereen een relevante bijdrage kan leveren. Een FMEA wordt jammer genoeg ook soms een excuus-project.
Een FMEA wordt uitgevoerd omdat een kwaliteitsaudit, intern of extern, dat vereist. Zo’n FMEAs missen slagkracht, ze zijn niet verankerd in een procesmatige aanpak die ook een implementatie van de resultaten garandeerd. Vaak ontbreekt daar ook de integratie tussen systeem-, design- en procesFMEAs.
Risk Priority Number
Een heikel punt is het RPN (risk priority number), het quotiënt van ernst, frequentie en detecteerbaarheid van de failure mode. De ernst en detecteerbaarheid zijn meestal, op basis van de literatuur, makkelijk te definiëren. De frequentie is een ander probleem.
Wat is frequent? Idealiter (maar de realiteit is jammer genoeg meestal anders) is er een grote, accurate database ter beschikking en kunnen frequenties berekend worden. Indien niet, moeten frequenties afgeschat worden. Mensen zijn hierin doorgaans slecht in.
Iets dat pas gebeurd is, heeft bv. veel kans een grotere dan effectieve frequentie toegewezen te krijgen dan iets dat een hele tijd geleden gebeurd is.
Bovendien wat heet frequent? Voor een collega die zich snel ergert aan alles wat het gewone proces verstoort, is iets dat om de paar maanden gebeurt allicht heel frequent.
Voor een andere collega die wat gelijkmatiger is van humeur, is om de paar maanden misschien weinig frequent. Trouwens is maanden wel een goede maatstaf? Als het gaat om installaties die continu draaien misschien wel, maar wat met installaties die maar af en toe werken.
Om het extreem te stellen, een storing die één keer per jaar optreedt is niet echt frequent, maar als die gebeurt net die ene keer op het jaar dat je die installatie nodig hebt ... Is het dan beter om frequentie uit te drukken in runs?
Misschien wel, op voorwaarde dat die runs allemaal ongeveer even lang zijn. Want hoe langer de run, hoe groter de kans dat er tijdens de run iets fout loopt. En wat met potentiële failure modes? Die zijn nog niet gebeurd, dus een duivelse uitdaging om een frequentie op te plakken.
Juiste manier
Ik stop met zeuren. Het punt dat ik wil maken is dit: FMEAs zijn een krachtig tool, maar ze moeten op een correcte manier worden uitgevoerd. Indien dit niet het geval is, geven ze een vals gevoel van veiligheid en dat is gevaarlijk … Gezond verstand is hier, naast het volgen van een degelijk stappenplan, onontbeerlijk.
Om het met C.E. Stowe (1802-1886) te zeggen: “Common sense is the knack of seeing things as they are and doing things as they ought to be done.”
Liliane Pintelon is professor aan de KULeuven. Haar onderwijs- en onderzoeksactiviteiten richten zich op maintenance asset management in een industriële context en medical (maintenance) logistics in een zorgcontext. Ze is auteur van o.a. het boek 'Maintenance Decision Making'.
