ENGINEERINGNET.BE -- Tijdens de recente rondetafel 'Duurzaam Materialenbeheer' in het congrescentrum Lamot te Mechelen, hebben Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij de krachtlijnen toegelicht van het nieuwe 'Vlaamse Materialenprogramma'.
Het plan moet tegen 2020 de basis leggen 'voor een economie waarin materialen in slim gesloten circuits draaien'. Materiaalschaarste wordt een nijpend probleem. Willen we deze situatie het hoofd bieden, dan moeten we stoppen met investeren in eindige verhalen en de materiaalkringlopen sluiten, aldus het persbericht.
De Ronde Tafel Duurzaam Materialenbeheer kadert in Vlaanderen in Actie (ViA), het toekomstproject van Vlaanderen. Het project heeft de ambitie Vlaanderen tegen 2020 te doen uitmunten als economisch innovatieve, duurzame en sociaal warme samenleving. Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu: “Duurzaam materialenbeheer is één van de dertien grote maatschappelijke uitdagingen binnen ViA en is een hoeksteen voor een groene economie. Als regio blijven wij de lat hoog leggen.”
Met de rondetafel wilde de OVAM de neuzen in één richting krijgen: 'Willen we Vlaanderen naar de Europese top loodsen, dan moeten we in het Vlaams Materialenprogramma de krachten van de bedrijfswereld, de overheid, kennisinstellingen en het maatschappelijk middenveld bundelen'.
Drie pijlers
Het Vlaams Materialenprogramma steunt op drie pijlers: onderzoek, langetermijnvisie en actie.
De komende vier jaar zal SuMMa, het steunpunt Duurzaam Materialenbeheer, onderzoeken hoe materiaalstromen bewegen en hoe we via subsidies, fiscaliteit en wetgeving de markt kunnen sturen richting een duurzamer gebruik van materialen. Plan C, het Transitienetwerk Duurzaam Materialenbeheer, werkt gedurfde langetermijnvisies uit over de wereld anno 2050 op vlak van materialen.
De voorbije maanden hebben 'sleutelactoren in een publiek-privaat participatief proces' naar verluidt gewerkt aan een gedeeld en ambitieus actieplan, met 9 cruciale hefbomen en 45 concrete acties.
9 hefbomen
Hieronder de hefbomen in een notendop en ter illustratie één van de prioritaire acties per hefboom.
Duurzaam design ligt aan de basis van het goed beheer van materialen: 'Om duurzaamheidsprincipes beter te integreren in innovatie- en designprocessen, ontwikkelde de OVAM de SIS (Sustainable Innovation System) Toolkit. Het werkinstrument brengt een veelheid aan duurzaamheidsaspecten (technisch, menselijk, sociaal, financieel ...) samen.
De overheid, financiële sector en bedrijven moeten de mogelijkheid krijgen om slim te investeren in duurzaam materialenbeheer: 'Om hen te stimuleren, heroriënteren we belastingen en heffingen maximaal richting groene economie'.
Ook de regelgeving wordt verder geoptimaliseerd: it start al bij het toekennen van een vergunning: materiaaloverwegingen zullen hierin worden meegenomen.
De bouwsector is in Vlaanderen de grootste verbruiker van materialen: 'We moeten evolueren naar een duurzamer materialenbeheer in de bouw. De materialenmethodiek voor gebouwelementen, een meetinstrument dat toelaat de milieu-impact van gebouwelementen te meten, is een stap in de goede richting'.
Binnen de hefboom 'Duurzame chemie en kunststoffen in continue kringlopen' wordt geïnvesteerd in O&O gericht op het ontwikkelen van nieuwe producten, toepassingen en diensten die een belangrijke bijdrage leveren aan het duurzaam sluiten van materiaalkringlopen. 'Zo doen we bijvoorbeeld onderzoek naar hoe materialen nog beter aan de bron te scheiden met chemische kennis van zaken'.
In een biogebaseerde economie moeten voedselproductie, materiaalvalorisatie en energiewinning uit biomassa verzoend worden met elkaar: 'We onderzoeken in dit verband hoe we nutriënten uit reststromen kunnen valoriseren. Afval wordt dan letterlijk voedsel'.
Kritische materialen passen best in een continue kringloop: 'Door metalen maximaal in te zamelen en in gesloten kringlopen te brengen, stellen we onze metaalvoorraad veilig. De illegale uitvoer van hoogwaardig metaalafval via onze havens moet daarom aan banden worden gelegd. Om een verschuiving van het probleem te vermijden, is een goede samenwerking tussen de havens essentieel'.
Ook nieuwe materialen fungeren beter in een continue kringloop. Het potentieel van nieuwe materialen is zeer groot. Zo levert nanotechnologie zeer performante producten op, met een minimum gebruik van (kritische) materialen: 'We investeren in onderzoek om ervoor te zorgen dat nieuwe materialen, inclusief nano's, aan het einde van hun commerciële leven terug in het productieproces kunnen worden ingezet.'
Henny De Baets, administrateur-generaal van de OVAM: “Willen we onze economische welvaart behouden, zonder een enorm beslag te leggen op ons leefmilieu, dan moeten we de transitie naar gesloten materialenkringlopen inzetten. Deze Ronde Tafel is alvast een goed startpunt. Samen met de bedrijfswereld, de kennisinstellingen en het maatschappelijk middenveld wil de OVAM de transitie naar een groene economie inzetten.”
