ENGINEERINGNET – Tot voor kort was de leeftijd van jonge sterren moeilijk te bepalen. Door hun akoestische golven op te meten – echografie voor sterrenkundigen – wordt dat nu wel mogelijk.
Dat blijkt uit observaties van een internationaal onderzoeksteam onder leiding van sterrenkundige Konstanze Zwintz van het Instituut voor Sterrenkunde van de KU Leuven.
Sterren ontstaan wanneer een deel van een moleculaire wolk – gas en stof – samentrekt. In een eerste fase krimpen de jonge sterren door de zwaartekracht: hun kern wordt compacter en heter tot de temperatuur hoog genoeg oploopt om kernfusie te starten door waterstof te verbranden. Op dat punt worden ze volwassen sterren die een hele tijd stabiel blijven.
De leeftijd van een jonge ster bepalen is niet zo eenvoudig. De moleculaire wolk waaruit de sterrenhoop ontstaan is, geeft enkel een ruwe indicatie. Sterren ontstaan in groep en naast jonge sterren bevinden er zich in de nabijheid ook oudere sterren.
Wat sterrenkundigen nu wel kunnen meten, zijn de trillingen die sterren ondergaan. Het kan gaan om akoestische trillingen (geluidsgolven) of gravitatietrillingen waarbij de zwaartekracht een rol speelt. De studie van de akoestische golven kan men vergelijken met echografie.
Uit het patroon van die akoestische trillingen kunnen astronomen veel informatie halen. Theoretici hadden voor jonge sterren al andere trillingspatronen voorspeld dan voor oudere sterren en dat wordt nu bevestigd door metingen vanuit de ruimte.
Postdoctoraal onderzoekster Konstanze Zwintz van het Leuvense Instituut voor Sterrenkunde bestudeerde de trillingen van een honderdtal sterren die jonger zijn dan 10 miljoen jaar en die één tot vijf maal de massa van onze zon hebben. Haar observaties bevestigen voor de eerste keer de stelling dat jonge sterren andere trillingspatronen vertonen dan ietwat oudere volwassen sterren.
Dr. Zwintz: “We hebben nu een model dat de leeftijd van jonge sterren preciseert. En we kunnen de sterren ook onderverdelen in verschillende levensfases. De allerjongste sterren vertonen tragere trillingen; de sterren die dichter bij volwassenheid staan, trillen sneller.”
“De massa van de ster speelt een grote rol bij de ontwikkeling: sterren met een kleinere massa evolueren trager. De zwaarste sterren groeien sneller op en verouderen sneller.”
