ENGINEERINGNET.BE - “We hebben expertise opgebouwd in hoe we de beweging van en krachten op het menselijk lichaam heel precies kunnen meten. Met AugmentX willen we de vertaalslag naar de industriële praktijk maken. Pas dan, op basis van wat de data ons vertellen, kijken we welke technologie voor de beste ondersteuning kan zorgen”, vertelt AugmentX coördinator Tom Turcksin.
Ergonomie staat steeds hoger op de agenda. De federale regering werkt momenteel aan een wet die het risico op spier- en rugletsels gelijkstelt met blootstelling aan kankerverwekkende stoffen of psychosociale risico’s. Het zou meteen een Europese primeur zijn. Of de wet er nu komt of dode letter blijft, het toont dat werkbaar werken prioriteit wordt. Jaarlijks krijgen 2,5 miljoen Belgen last van werkgerelateerde spier- en skeletaandoeningen. Dat kost de gezondheidszorg ongeveer 3 miljard euro aan extra uitgaven. Niet verwonderlijk dat de regering naar de bedrijven kijkt om daar wat van af te pietsen.
Weten wat lange termijn oplevert
Verrassend zijn de zwaarste lasten daarom niet de grootste boosdoeners. “Daar bouwt men al sneller voorzichtigheid rond in. Maar repetitieve belastingen, zelfs als het om kleine gewichten gaat, doen op lange termijn veel schade. Zeker als ze net boven of onder ‘onze macht’ liggen”, vertelt Turcksin. Hij geeft het voorbeeld van een melkboer. die zag hoe de schouders van zijn ouders kapot waren, gewoon door meermaals per dag de melkmachine aan de uiers van hun koeien te bevestigen. “Geen zware lasten, maar altijd diezelfde beweging. Dag in, dag uit. Hij investeerde daarom vijf jaar geleden al 7.000 euro in technologische ondersteuning. Omdat hij perfect wist wat het hem op lange termijn zou opbrengen.”
Ergonomie objectiveren
Die use case zien en vinden, daar gaat het om. Wat vandaag al wat makkelijker zou moeten gaan. De technologie van toen, gaat nu immers voor een fractie over de toonbank (± 1.000 euro). Toch blijven de toepassingen in de industrie achterwege. “Omdat het niet altijd eenvoudig te meten is en net op dat vlak maken we met AugmentX het verschil.” Turcksin geeft een demonstratie hoe het in zijn werk gaat. Hij glijdt speciale voetzolen in zijn schoenen. De sensoren bewaken zeventien drukgevoelige zones en tonen welke krachten er tijdens de handelingen allemaal op hem inspelen. Het gaat om een simpele taak: het vastschroeven in verschillende posities. “Je ziet perfect welke spieren er geactiveerd worden en hoe ze belast zijn. Op die manier kunnen we de analyse van ergonomie perfect objectiveren.”
In de kinderschoenen
In totaal gaan er in AugmentX zo een 35 onderzoekers aan de slag. Dat het labo er aan de VUB gekomen is, is geen toeval. Turcksin: “Met Brubotics (Brussels Human Robotics Research Center) zat hier al de meeste expertise rond ergonomie. Daar bouwen we op verder. We verwachten heel veel synergie te vinden, want de gegevens die we oogsten zijn zowel voor de onderzoekswereld als voor de industrie interessant. Ergonomie als wetenschap staat eigenlijk pas in de kinderschoenen. Er bestaan nog geen standaarden rond.” Het gros van het publiek op de officiële opening bestond echter uit preventieadviseurs. “Veel klachten komen pas na jaren bovendrijven. Maar je kan pas gericht inzetten op preventie, als je de oorzaak goed begrijpt. Net daarom is een objectieve analyse van belang om stappen te kunnen zetten.”
Data samenbrengen
AugmentX heeft daarvoor flink wat ‘snufjes’ ter beschikking. Motion capture, drukplaten, krachtcellen en allerhande sensoren brengen de biometrische gegevens in kaart. “Wat ons uniek maakt is dat we al die data van verschillende bronnen samenbrengen in één biomechanisch model. Dat kunnen we projecteren op 600 verschillende spieren. Op die manier kunnen we hier in het labo heel nauwkeurig meten wat de impact van bepaalde werkzaamheden is.” Maar uiteraard is een labo de werkelijke wereld niet. AugmentX zal daarom naast de infrastructuur aan de VUB een ruimte hebben bij Flanders Make Kortrijk. “Daar kunnen we de werkposten in industriële bedrijven nabootsen. Op termijn willen we ook mobiel gaan, tot in de industrie”, aldus Turcksin.
Gesynchroniseerde datastroom
Meten is dus het vertrekpunt. AugmentX kreeg daarvoor 1,7 miljoen euro infrastructuurbudget. Dankzij de samenwerking tussen Flanders Make en VUB hoefde dat bedrag niet naar gebouwen en brainware te gaan, maar kon het integraal aan apparatuur worden besteed. En aan software. “Die hebben we zelf ontwikkeld om de data van de verschillende sensoren over het netwerk te bundelen tot één gesynchroniseerde datastroom. Het hele systeem is dus ook heel moduleerbaar en integreerbaar wat het voor een brede waaier aan toepassingen interessant maakt.” Het gezicht van al dat kunnen is Bob, de avatar waarin die volledige datastroom samenkomt en gevisualiseerd wordt. We zien op het scherm de verticale krachten en schuifspanningen die inspelen op zijn spieren. Hij ondergaat het allemaal.
Van meten weten maken
Maar wat kunnen we dan met die data? “Uit onze bevindingen kunnen we opmaken wat er nodig is aan technologie om van werkbaar werk te spreken.” Denk aan exoskeletten bijvoorbeeld om lasten lichter te maken of cobots die een deel van het repetitieve werk kunnen overnemen van een operator. Technologie die de voorbije jaren trouwens enorm geëvolueerd is. “De hoge kostprijs zorgde meteen ook voor een hoge kloof met de werkvloer. Er komen meer aanbieders, de volumes gaan omhoog, dat brengt toepassingen binnen handbereik van de industrie. De bedoeling is wel om op termijn zelfbedruipend te worden. Dat we de technologie naar bedrijven krijgen en impact kunnen hebben op de job en het leven van mensen. Dat we de onderzoekers kunnen betalen met de centen die projecten bij industriële klanten opleveren. En dat we telkens weer die grenzen kunnen verleggen. Meten was nog niet weten in ergonomie. Vanaf vandaag wel”, besluit Turcksin.”
