Origineel project: ondergrondse «biertransportlijn»

De kogel is door de kerk: De Halve Maan kreeg de principiële goedkeuring om een ondergrondse leiding aan te leggen om het bier van de brouwerij naar de bottelarij te transporteren.

Trefwoorden: #bier, #brouwerij, #Halve Maan, #ondergrondse biertransportlijn

Lees verder

Magazine

Download het artikel in

ENGINEERINGNET.BE - Met dit project brengt de onderneming niet alleen een primeur in België. Het is ook een bewijs dat de autoriteiten oor hebben naar innovatieve concepten die het milieu ten goede komen.

Wat in een ‘geklasseerde’ omgeving als Brugge kan, is immers zonder twijfel geschikt voor navolging in andere steden...

Sinds Xavier Vanneste in 2005 de ‘Brugse Zot’ ontwikkelde, floreert Brouwerij De Halve Maan als nooit tevoren. Zowel de ‘blond’ als ‘dubbel’ sleepten al talrijke prestigieuze awards in de wacht.

En daarmee gepaard, nam de interesse voor het bier in de hele wereld toe. Ook de ‘Straffe Hendrik’, het oorspronkelijke speciaalbier van De Halve Maan dat enkele jaren in handen van een andere brouwerij was, doet het opnieuw heel erg goed.

Zowat elk jaar groeit de onderneming met 15 à 20%, wat vorig jaar in een productie van 40.000 hl resulteerde. De bieren worden voor 33% geëxporteerd, en dit intussen naar twintig landen.

Vernieuwing brouwzaal
Om de sterke groei te kunnen opvangen, besloot het management in 2009 om op het industrieterrein Waggelwater een eigen bottelarij van 2.000 m² te bouwen.

Sindsdien gebeurt daar de verdere rijping van het bier, de filtratie, het bottelen (en hergisten), alsook het afvullen van de vaten. Dit was het begin van een reeks investeringen. Want al in 2012 werd de bottelarij met 3.000 m² uitgebreid.

Dit was nodig om de vaten- en flessenlijn tegelijkertijd te kunnen aanwenden en meer bier te kunnen behandelen/opslaan. Vorig jaar was het tijd voor fase drie: de volledige vernieuwing van de brouwzaal.

Xavier Vanneste: «Dit was wellicht de moeilijkste etappe, want niet alleen moesten we de productie een tijd stilleggen. Ook conceptueel was het geen evident project. De brouwzaal is immers maar 150 m² groot en er waren geen uitbreidingsmogelijkheden.

Toch wilden we onze capaciteit verdrievoudigen. Elke vierkante centimeter moest dus optimaal worden benut, wat heel wat denkwerk en creativiteit vereiste. Tevens was het organisatorisch een huzarenklus. Door de moeilijke bereikbaarheid - de brouwerij ligt midden in het historische centrum van Brugge - dienden de meeste installaties ter plaatse te worden geassembleerd.

Dankzij een goede coördinatie en het snelle werk van de installateurs zijn we brouwtechnisch uiteindelijk maar 3,5 maanden buiten strijd geweest. En aangezien we op voorhand een grote voorraad hadden aangelegd, hebben we quasi alle bestellingen kunnen leveren.

Maar toch was het kantje boord en heel stressvol om in zo’n situatie te zitten. We waren dan ook heel erg opgelucht toen we terug konden brouwen».

Meer capaciteit en milieuvriendelijker
Het hele proces werd vernieuwd: van maalderij, over brouwen, tot de afkoeling voor gisting. Om de capaciteit toch met meer dan een factor drie te kunnen verhogen, werd gekozen voor zes in plaats van de originele vier ketels.

Deze zijn weliswaar kleiner qua volume, maar deze opstelling zorgt ervoor dat De Halve Maan zijn drie bieren continu kan brouwen en sneller batches na elkaar kan opstarten. Vandaag heeft de brouwerij de mogelijkheid om elke twee uur een nieuw brouwsel te starten, terwijl dat voordien maar maximaal drie keer per dag kon.

Vanneste: «Het brouwen gebeurt nu echt in een productieflow, waarbij de verblijftijd per ketel via een batchprotocol per ketel perfect op elkaar is afgestemd. Zodoende hoeft geen enkele ketel meer op een andere te wachten. Maar dat is niet de enige reden waarom onze capaciteit is verdrievoudigd.

Ook het feit dat het proces nu volautomatisch verloopt en de toegepaste technologie veel performanter is dan wat we vroeger gebruikten, heeft daartoe bijgedragen. Een bijkomend voordeel is dat we nu minder grondstoffen verbruiken.

En ook op milieuvlak scheert de nieuwe brouwzaal hoge toppen. Ze is heel wat energie-efficiënter en het waterverbruik hebben we met 40% kunnen reduceren, wat natuurlijk eveneens in minder afvalwater resulteert. Tenslotte is het omgevingslawaai aanzienlijk afgenomen.

Het zijn vooral deze laatste zaken die ervoor hebben gezorgd dat we de benodigde bouwvergunningen kregen. Want hoewel de brouwzaal geen geklasseerd gebouw is, is het in Brugge niet zo eenvoudig om dergelijke grote renovaties door te voeren.

Enkel als je zwart op wit kunt bewijzen dat het project een aanzienlijke positieve impact op het milieu zal hebben, krijg je de nodige vergunningen».

Volgende fase: ondergrondse leiding
De reductie van de ecologische voetafdruk is eveneens een cruciale factor geweest in de goedkeuring van de volgende fase van de vernieuwing van De Halve Maan.

De brouwerij wil immers een ondergrondse leiding aanleggen om het bier van de brouwzaal naar de bottelarij te transporteren. Vanneste: «Het is een bewuste keuze geweest om de brouwerij in het stadscentrum van Brugge te verankeren.

Want op die manier kunnen we de traditie in ere houden en een ‘verhaal’ vertellen. Willen we dit pluspunt ook in de toekomst bestendigen, dan moeten we onze productie echter maximaal verduurzamen. Een grote bottleneck op dat vlak is het transport van de brouwerij naar de bottelarij.

Want dat is niet alleen weinig ecologisch. Zwaar wegvervoer past ook niet in het historische kader van Brugge. Toen een nutsbedrijf hier enkele jaren geleden bezig was met de vernieuwing van de ondergrondse leidingen, kreeg ik opeens het idee: waarom zou dat ook niet voor bier kunnen?

Ik ging te rade bij mijn zus die in de petrochemische sector werkt en samen zijn we over dit concept beginnen brainstormen. Al vrij snel was duidelijk dat het technisch gezien mogelijk, en zelfs betaalbaar, was. Maar het bekomen van de benodigde vergunningen was een ander paar mouwen.

We hebben in totaal 2,5 jaar met de bevoegde instanties moeten onderhandelen. Eind vorig jaar kregen we uiteindelijk de principiële goedkeuring van de Vlaamse en stedelijke overheden om het project te realiseren.

Hoewel we nog de definitieve vergunningen moeten ontvangen, maken we ons sterk dat we nog dit jaar met de werken zullen kunnen starten en in de loop van 2016 ons bier ondergronds zullen transporteren».

Waarover gaat het?
Het transportsysteem bestaat uit een koker met een diameter van 30 cm waarin zich vier buizen met een diameter van 60 mm bevinden. Telkens worden twee ervan voor transport gebruikt, terwijl de twee andere CIP worden gereinigd.

Uit de testen bleek dat koude CIP tot de mogelijkheden behoorde, wat voor De Halve Maan een grote opluchting was. Want met warme CIP zouden de energiekosten zo hoog oplopen dat het project niet meer rendabel was.

De koker wordt op een diepte van gemiddeld vier meter aangelegd, omdat de bodemtemperatuur daar stabiel is en er geen risico op vorstvorming bestaat. Hierdoor moeten de buizen niet worden geïsoleerd.

Vanneste: «Op sommige plaatsen moeten we echter tot dertig meter diepte gaan om de stabiliteit van kruispunten, garages,... niet in gevaar te brengen en interferentie met nutsleidingen te vermijden. Tevens is er het Minnewater waar we helemaal onderdoor moeten.

Ook kunnen we niet volledig in vogelvlucht gaan, omdat de vergunning geen boringen onder huizen en appartementsgebouwen toelaat. Vandaar dat het traject 2,9 km zal bedragen.

Qua materiaal hebben we voor PE gekozen, want RVS was onbetaalbaar en leverde bovendien het risico op scheurende lassen op. Natuurlijk hebben we wel testen moeten doen om na te gaan of PE (en het ondergrondse transport op zich) geen negatief effect op de kwaliteit van het bier zou hebben.

Dit gebeurde in samenwerking met de KULeuven en gespecialiseerde aannemers van pijpleidingen in de olie- en gasindustrie. Maar alle resultaten wezen uit dat er op dat vlak geen enkel probleem zou zijn.

Om het bier voort te stuwen, voorzien we een combinatie van pompen en tegendruk met koolzuur».

Enkel ecologisch rendabel
Het is evident dat De Halve Maan sluitende garanties moet kunnen voorleggen dat er geen lekken zullen optreden.

Vanneste: «De verantwoordelijkheid hiervoor ligt gedeeltelijk in handen van de aannemers. Maar daarnaast voorzien we zelf enkele maatregelen. Zo is er een permanente lekdetectie: we monitoren of de hoeveelheid verstuurd bier identiek is met wat er in de bottelarij aankomt. Tevens is er een permanente druktest, want de leiding blijft permanent onder een minimale druk».

Om de hinder in het stadscentrum tot een minimum te beperken, zal met een combinatie van open sleufwerk en (veel) ondergronds gestuurde boringen worden gewerkt. Dit lijkt een heel dure oplossing, maar volgens Xavier Vanneste valt het al bij al nog mee.

«We communiceren bewust niet over het investeringsbudget omdat dit voor ons niet de essentie is. Het is betaalbaar, maar de return on investment zal vele jaren bedragen.

Gelukkig wordt ervan uitgegaan dat PE-buizen een levensduur van tachtig à honderd jaar hebben. Dus zullen we op lange termijn wel onze centen uit dit project halen.

Toch is het puur financieel gezien geen verstandige investering. Voor ons ligt het accent echter op wat de leiding in termen van ecologische winst zal opleveren.

Want precies dat zorgt ervoor dat we de brouwerij voor lange termijn in het Brugse stadscentrum kunnen verankeren, zelfs al kennen we nog een hele grote groei».


(foto's: Halve Maan)
door Els Jonckheere, Engineeringnet Magazine